Alzheimer hastalığının ilk belirtilerinin, hafıza sorunları ortaya çıkmadan önce tespit edilebileceği bir kan testi geliştirildi. Finlandiya’da gerçekleştirilen kapsamlı bir araştırmaya dayanarak, bu test sayesinde hastalığın risk altında olan bireylerinde erken teşhis imkanı doğuyor.
“Genç Finlilerde Kardiyovasküler Risk” adı altında yürütülen uzun soluklu çalışmada, 41 ila 56 yaş arasındaki bireylerin kanında Alzheimer ile ilişkili beyin biyobelirteçlerinin yüksek seviyelerde bulunduğu belirlendi. Bu durum, hastalığa dair biyolojik değişimlerin belirtiler ortaya çıkmadan çok önce başlayabileceğini gösteriyor.
BELİRTİLER KALITSAL OLABİLİR
Araştırmaya toplamda 2051 kişi katıldı; bu grupta 1237 orta yaşlı yetişkin ve onların 814 ebeveyni yer aldı. Çalışma, Turku Üniversitesi’nden uzmanlar tarafından gerçekleştirildi ve saygın bilimsel dergilerden biri olan The Lancet Healthy Longevity’de yayımlandı.
Araştırmacılar, biyobelirteç seviyelerinin kalıtsal olabileceğine dikkat çekti. Özellikle annelerin biyobelirteç düzeylerinin, çocuklarında benzer örüntülerle ilişkili olabileceği ifade edildi. Bu durum, Alzheimer hastalığının genetik yatkınlıkla olan bağlantısının önemli ipuçlarını sunuyor.
ARTIK KAN ÖRNEKLERİ İLE DE ÖLÇÜLEBİLİYOR
Turku Üniversitesi Uygulamalı ve Önleyici Kardiyovasküler Tıp Araştırma Merkezi’nden kıdemli araştırmacı Suvi Rovio, Alzheimer’a yönelik biyobelirteçlerin tespitinin genellikle beyin görüntüleme veya beyin omurilik sıvısı örnekleri kullanılarak yapıldığını hatırlattı. Ancak, yeni geliştirilen ultra hassas teknolojilerle birlikte artık bu biyobelirteçlerin kan örnekleri ile de ölçülebileceği belirtiliyor.
Rovio, bu ilerlemenin Alzheimer teşhisi açısından büyük bir potansiyel taşıdığını vurguladı; ancak henüz klinik teşhis aracı olarak kullanılabilir durumda olmadığını da ekledi. Bu sebeple, farklı yaş gruplarında ve popülasyonlarda daha fazla araştırma yapılması ve referans değerlerin standartlaştırılması gerektiği ifade edildi.
Çalışma, ileri yaş ve böbrek hastalığı gibi bazı faktörlerin, hafıza sorunları başlamadan önce dahi daha yüksek biyobelirteç seviyeleriyle ilişkilendirildiğini ortaya koydu.
BAZI BELİRTİLER 60 YAŞ ALTI BİREYLERDE ORTAYA ÇIKMIYOR
Bilinen genetik risk faktörlerinden biri olan APOE ε4 genine sahip yaşlı bireylerde biyobelirteç düzeylerinin daha yüksek olduğu gözlemlendi. Ancak araştırmacılar, bu genin etkisinin 60 yaş altındaki bireylerde henüz belirgin olmadığını belirtti.
Projede yer alan bir diğer kıdemli araştırmacı Marja Heiskanen, bulguların orta yaş döneminden itibaren beyin sağlığına dair yeni ve değerli bilgiler sunduğunu ifade etti. Heiskanen, önceden biyobelirteçlerin çoğunlukla yaşlı bireylerde incelendiğini, bu çalışmanın ise daha erken dönemlerdeki değişimlere odaklanarak önemli bir boşluğu doldurduğunu vurguladı.
