Vücutta doğal olarak üretilmeyen ve dışarıdan besinlerle alınması gereken B12 vitamini, kırmızı kan hücrelerinin oluşumu, beyin ve sinir sisteminin işlevleri ile DNA üretimi açısından kritik bir öneme sahiptir.
Bu vitaminin eksikliği, kansızlık ve demans gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Bu nedenle, B12’nin hayati bir vitamin olduğunu vurgulayan İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, özellikle yaşlı bireyleri uyararak önemli bilgiler sundu.
Emilim için mide sağlığı kritik
B12 vitamini, sadece hayvansal ürünlerde bulunan ve bitkisel kaynaklarda yer almayan nadir besin maddelerinden biridir.
Bu vitaminin vücutta yeterli düzeyde emilebilmesi için, midenin sağlıklı olması gerekir. B12’nin emilimi için hayvansal ürünlerde bol miktarda bulunması ve midede intrensek faktör (İF) adı verilen bir glikoproteinin varlığı şarttır.
Hangi gıdalarda bulunur?
B12 vitamini en çok kırmızı et, karaciğer, böbrek ve dalak gibi sakatatlarda bulunmaktadır. Diğer kaynaklar ise şu şekildedir:
– Tavuk ve hindi eti, somon, ton balığı, uskumru, sardalya ve alabalık gibi yağlı balıklar.
– Yumurta sarısı ile süt, yoğurt, peynir ve peynir altı suyu gibi süt ürünleri de zengin B12 kaynaklarıdır.
– Süt ve süt ürünleri.
– Ispanak, pancar, kabak, patates, mantar gibi sebzeler.
– Fasulye, bezelye ve mercimek gibi baklagiller.
Vücutta azalmasının nedenleri
– Mide hastalıkları, özellikle intrensek faktör eksikliğine yol açan kanser ve ülser gibi durumlar, B12’nin emilimini engelleyerek eksikliğe neden olur.
– Şeker hastalığı tedavisinde sık kullanılan metformin gibi ilaçlar da B12 seviyelerini düşürebilir.
– Pernisiyöz anemi (mide asidi eksikliği), Crohn hastalığı ve Çölyak hastalığı gibi rahatsızlıklar da B12 eksikliği ile ilişkilidir.
– İnce bağırsak cerrahisi geçiren bireylerde de eksiklik görülebilir.
Yaşlılarda yaygın bir sorun
– Yaşlı bireyler, B12 vitamini emiliminde azalma yaşadıkları için risk altındadır. 60 yaş üzerindekilerde B12 eksikliği sık görülmektedir.
– Aşırı alkol tüketimi de B12 eksikliği ile ilişkilidir.
– Yetersiz beslenme, sık diyet uygulamaları ve vegan veya vejetaryen diyetler de önemli nedenler arasında yer alır.
Eksiklik bir anda ortaya çıkmaz
B12 vitamini, vücutta başlıca karaciğerde depolanır ve bu depolar yaklaşık 4 mg kadardır. Dolayısıyla, B12 vitamini eksikliği bir anda değil, zamanla, genellikle 2-4 yıl içinde gelişir. Bu nedenle başlangıçta fark edilmeyebilir. Zamanla azalma, şu belirtilere neden olabilir:
– Sürekli yorgunluk ve halsizlik.
– Kas zayıflığı ve yürüme güçlüğü.
– İştahsızlık ve kilo kaybı.
– Anemi.
– Göğüs ağrısı ve nefes darlığı.
– Baş dönmesi ve baş ağrısı.
– El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma ve güçsüzlük.
– Ciltte solukluk ve limoni sarılık.
– Uyku problemleri.
– Zamanla unutkanlık ve depresyon sorunları.
Tedavi yöntemleri
Tanı, kanda B12 vitamini düzeyinin ölçülmesiyle konulmaktadır. Vücut, B12 vitaminini kendi başına üretemez; bu nedenle dışarıdan gıdalarla alınması gerekmektedir.
– Dengeli bir beslenme ile eksiklik düzeltilebilir. Ancak ileri düzeyde eksiklik durumunda doktor tavsiyesiyle hap veya enjeksiyon (kas içi) şeklinde tedavi uygulanabilir.
– Mide problemleri olan kişilerde B12 eksikliği, demir eksikliği ile birlikte görülebilir. Böyle durumlarda B12 ve demir tedavisi birlikte gereklidir.
– Enjeksiyon tedavisi, özellikle yaşlı hastalarda oldukça etkilidir. Hastalar, enjeksiyon sonrası kendilerini daha iyi hissettiklerini belirtirler. Bu tedavinin belirli aralıklarla sürdürülmesi önemlidir.
Beyni güçlendiriyor söylemleri dikkatli kullanılmalı
B12 vitamini preparatları, gelişigüzel kullanımı yaygın olan ve suistimal edilen ilaçlardır. “Beyni güçlendirir”, “bunamayı önler” gibi yanlış ifadeler nedeniyle, normal B12 seviyelerine sahip bireyler de bu preparatları kullanmaktadır. Bu durum hem gereksiz hem de risklidir. B12 vitamininin kullanımı, mutlaka doktor tavsiyesi ile gerçekleştirilmelidir.
www.sozcu.com.tr internet sitesinde yayınlanan yazı, haber ve fotoğrafların her türlü telif hakkı Mega Ajans
ve Rek. Tic. A.Ş’ye aittir. İzin alınmadan, kaynak gösterilerek dahi iktibas edilemez.
