Günlük yaşamda çoğu kişi farkında olmadan böbrek sağlığını tehlikeye atan hatalar yapabiliyor. Bu yanlış alışkanlıklar, zamanla böbrek kaybına yol açabilecek kadar ciddi sonuçlar doğurabilir. Nefroloji Uzmanı Doç. Dr. Erol Demir, böbreklerin sağlığını tehdit eden bu alışkanlıklara dikkat çekerek, önemli önerilerde bulundu.
Doç. Dr. Erol Demir
Böbreklerin Önemi
Böbrekler, vücudun doğal filtreleme sistemi olarak kritik bir rol oynamaktadır.
1 – Günlük olarak yaklaşık 180 litre kanı süzerek, 1-2 litre idrar üretir. Bu süreç, üre ve diğer atıkların vücuttan atılmasına yardımcı olur.
2 – Üre, üremik toksinlerin temizlenmesi ve su dengesinin korunmasında önemli bir görevi vardır.
3 – Sodyum, potasyum, kalsiyum ve magnezyum dengesini düzenler.
4 – Kalsiyum-fosfor dengesi ile D vitamininin düzenlenmesi, kemik metabolizmasına katkıda bulunur.
5 – Kan hidrojen ve bikarbonat seviyelerini dengeleyerek, pH değerini korur.
6 – Çeşitli hormonlar üreterek, kan hücrelerinin üretimine destek olur.
7 – Kalp hastalıklarından koruyucu hormonlar salgılar.
8 – İlaçların vücuttan atılmasına yardımcı olur.
Böbreklerde meydana gelen hasarlar, bu işlevlerin bozulmasına yol açabilmektedir.
Kronik Böbrek Yetmezliği Artıyor
Kronik böbrek hastalığı, giderek yaygınlaşan bir sağlık sorunu haline gelmiştir. Ülkemizde şu anda 9 milyon kişi kronik böbrek yetmezliği ile mücadele ediyor. Bu rakam, 2010 yılında 3 milyondu. Artış, sadece Türkiye’de değil, dünya genelinde de gözlemlenmektedir.
Hastalar Farkında Değil
Böbrek yetmezliğinin artmasının başlıca sebepleri arasında, toplumların yaşlanması, kronik hastalıkların (diyabet, hipertansiyon, kalp hastalığı gibi) yaygınlaşması ve hastaların durumunun yeterince iyi fark edilmemesi yer almaktadır. Ayrıca, kronik böbrek hastalığı genellikle sessiz bir seyir izlediği için, teşhis oranı düşmektedir.
Bu nedenle, ilerlemesi önlenebilir veya geciktirilebilir olan bu hastalık, çoğu zaman ilerlemekte. Oysa sağlıklı beslenme ve erken tanı gibi basit önlemlerle bu durumu değiştirmek mümkün.
Böbrek Sağlığı
Böbrek Hasarının Nedenleri
Böbrek hasarı, ani (akut) böbrek hasarı ve bu durumun 3 aydan fazla sürmesi halinde gelişen kronik böbrek yetmezliği şeklinde iki ana başlıkta incelenebilir.
Ani böbrek hasarı, özellikle yaşlı bireylerde, bilinçsiz ilaç kullanımı (ağrı kesiciler ve antibiyotikler gibi), kontrast maddeler (tomografi veya anjiyografi sırasında kullanılan ilaçlar), enfeksiyonlar veya kanser gibi nedenlerden kaynaklanabilir.
Ani böbrek hasarına yol açan etkenlerin devam etmesi durumunda, hipertansiyon, diyabet, böbrek taşı hastalığı veya ailevi böbrek hastalıkları nedeniyle kronik böbrek yetmezliği gelişebilir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Günlük yaşamda yapılan bazı hatalar ve alışkanlıklar, böbrek sağlığını olumsuz etkileyebilir.
1 – Fazla Kilo Almak
Türk toplumunda her beş kişiden biri obezdir. Kilo vermek, sadece böbrek hastalığını önlemekle kalmaz, aynı zamanda mevcut hastalığın kontrolüne de yardımcı olur. Bu nedenle bir diyetisyene veya endokrinoloji uzmanına başvurmak önemlidir.
2 – Kronik Hastalıkları İhmal Etmek
Böbrekleri tehdit eden en yaygın hata, bireylerin kronik hastalıklarının farkında olmamaları veya tedaviye uymamalarıdır. Bu nedenle hipertansiyon, diyabet ve kalp hastalığı gibi kronik hastalıklara sahip kişilerin, tanı konulduktan sonra en az bir kez idrar ve kan tahlili ile böbrek hastalığı araştırması yapılmalıdır. Bu testlerin yıllık olarak tekrarlanması da önemlidir.
3 – Tuz Tüketimini Aşırmak
Bir Türk günde ortalama 14 gram tuz tüketmektedir; oysa önerilen miktar 5 gramdan azdır. Tuz, ekmek, peynir, zeytin, kuruyemiş, salça ve konserveler gibi gıdalarda yoğun olarak bulunur. Sağlıklı bireyler de tuzu ölçülü tüketmelidir; tansiyon, kalp veya böbrek hastaları ise beslenmelerine özel dikkat etmelidir.
4 – Hazır ve Paketli Gıdalarla Beslenmek
Hazır ve paketli gıdaların aşırı tüketimi, böbrek sağlığını tehdit eden faktörler arasındadır. Bu tür yiyeceklerden uzak durmak, hormonlu ve tarım ilacı içeren gıdalardan kaçınmak ve mevsim meyve-sebzeleriyle beslenmek son derece önemlidir.
5 – Sigara Kullanmak
Sigara ve alkol, sağlığın en büyük düşmanları arasında yer almaktadır. 30’dan fazla kansere ve ölüme yol açan bu alışkanlık, böbrek hastalıkları riskini de artırmaktadır.
6 – Hareketsiz Yaşamak
Günümüzde bilgisayar ve akıllı telefonlar nedeniyle hareketsiz yaşam tarzı yaygınlaşmıştır. Günlük aktivitelerde yürümeye özen göstermek, sağlıklı bir yaşam için önemlidir.
7 – Susuz Kalmak
Gün içinde yeterince su içmeyen veya su içmekten kaçınan birçok kişi bulunmaktadır. Su, hem kilo dengesini sağlamada hem de böbreklerin sağlıklı çalışmasında kritik bir rol oynar. Yaz aylarında 3 litre, kış aylarında ise 2 litre su tüketilmelidir.
8 – Gelişigüzel İlaç Kullanmak
Kontrolsüz ilaç kullanımı, özellikle kronik ağrı kesici ve antibiyotik kullanımı, böbrek sağlığını olumsuz etkileyen bir durumdur. İlaçlar, mutlaka hekim önerisiyle kullanılmalıdır.
