Zatürre, ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen bir hastalık olup, her yıl milyonlarca insanı etkilemektedir. Uzmanlar, bu hastalıktan korunmanın en etkili yolunun aşı olduğunu vurgulamaktadır. Ancak aşının etkinliğinin sağlanabilmesi için doğru zamanda uygulanması ve risk gruplarının belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Türk Toraks Derneği Merkez Yönetim Kurulu Genel Sekreteri Doç. Dr. Ezgi Demirdöğen, bu konudaki merak edilen noktalara açıklık getiriyor.
En çok kimler risk altında?
Dünya Sağlık Örgütü’nün 2021 verilerine göre, alt solunum yolu enfeksiyonları ölüm nedenleri arasında beşinci sırada yer almaktadır. Özellikle 5 yaş altındaki çocuklar, 65 yaş üstündeki yetişkinler, kronik hastalığı olan bireyler ve hijyen koşulları yetersiz, sağlık hizmetine erişemeyen düşük gelirli ve göçmen gruplarında zatürre riski artmaktadır.
Basit önlemlerle korunmak mümkün
Aşılama oranlarının artırılması, riskli bireylerin korunması, bağışıklığın güçlendirilmesi ve hijyen ile havalandırma gibi basit önlemlerle zatürre gelişimi engellenebilir. Bu sayede hem ölüm oranları hem de iş gücü kaybı azaltılabilir. Türk Toraks Derneği, özellikle risk gruplarındaki bireylerin zatürre aşısı yaptırmalarını önermektedir. 65 yaş altındaki sağlıklı bireyler için aşının gerekliliği bulunmamaktadır. Çocuklar için de ek risk faktörü yoksa aşı tekrarına gerek yoktur.
İklim krizine dikkat
İklim değişikliği, birçok hastalığın şiddetini ve görülme sıklığını artırarak kendini göstermektedir. Bu durum, solunum yolu hastalıklarının yaygınlığını artırmakta ve zatürreyi milyonlarca kişiyi enfeksiyon ve ölüm riskiyle karşı karşıya bırakan bir tehdit haline getirmektedir.
Sigara ciddi bir tetikleyici
Aşılama oranlarının düşük olduğu ve yetersiz beslenmenin yaygın olduğu bölgelerde, kirletici yakıtlar kullanan evlerde yaşayan çocuklar, ciddi risk altındadır. Dış ortam hava kirliliğine maruz kalan yaşlılar da bu riskten etkilenmektedir. 65 yaş üstü yetişkinler arasında tahmin edilen bir buçuk milyon zatürre ölümü, hava kirliliği ve sigara kullanımına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.
KİMLERE ÖNERİLİR?
Zatürre aşısı aşağıdaki gruplara mutlaka uygulanmalıdır:
– Zatürre riski yüksek olan 65 yaş üstü bireyler.
– Astım, KOAH, bronşektazi gibi kronik akciğer hastalığı olanlar; kalp hastalığı, kronik böbrek yetmezliği, diyabet gibi diğer kronik hastalıklara sahip olanlar,
– Bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler; romatizmal, kanser veya hematolojik hastalığı bulunanlar,
– Dalağı alınmış kişiler.
İki çeşit aşı vardır
Zatürre için iki farklı aşı bulunmaktadır: Konjuge ve polisakkarit aşısı. Özellikle ileri yaştaki ve kronik akciğer hastalığı olan risk gruplarına önce 13 suş içeren konjuge aşı, 12 ay sonra ise 23 suş içeren polisakkarit aşı uygulanmalıdır. 13 suş içeren konjuge aşı, ömür boyu bir kez, 23 suş içeren polisakkarit aşı ise 65 yaş öncesi 5 yılda bir, 65 yaş ve üzeri bireyler için bir kez uygulanmalıdır. Alternatif olarak, 20 suş içeren konjuge aşı da ömür boyu bir kez uygulanabilir.
Pandemide ikinci ölüm nedeniydi
Zatürre, bakteri, virüs ve mantar gibi çeşitli mikroorganizmalarla ortaya çıkabilir. Covid-19 nedeniyle meydana gelen ölümlerin çoğu, virüsün neden olduğu alt solunum yolu enfeksiyonuna bağlıdır. Pandemi döneminde zatürre, ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer aldı. Ancak aşılama oranlarının artması, sağlık hizmetlerine erişimdeki iyileşmeler ve hastalıkla ilgili farkındalığın artması sonucunda, zatürreye bağlı ölümler yıllar içinde önemli ölçüde azalmıştır.
Çok tehlikeli bir hastalıktır
Türk Toraks Derneği Solunum Sistemi Enfeksiyonları Çalışma Grubu Sekreteri Dr. Sedat Çiçek, zatürre hakkında şu bilgileri paylaştı: Zatürre (pnömoni), her yaşta görülebilmesine rağmen özellikle ileri yaş grubundaki, kronik hastalığı olan ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler için oldukça tehlikeli bir enfeksiyondur.
Akciğerler kadar kalp sağlığını da tehdit eder
Zatürre, solunum yollarından akciğerlere inen bakteriler veya virüsler aracılığıyla akciğer dokusunda iltihaplanmaya neden olur. Bu durum, solunum yetmezliği, kalp sorunları ve bazen ölümle sonuçlanabilecek ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
