Ağrınız olduğunda hemen ağrı kesicilere yönelmek doğru bir yaklaşım değil. Uzmanlar, ağrıyı dindirmek adına yapılan bu hamlelerin vücutta hasar oluşturabileceğine dikkat çekiyor. Algoloji (Ağrı) ve Anesteziyoloji Uzmanı Prof. Dr. İlhan Öztekin, bu konuda önemli bilgiler paylaştı.
Prof. Dr. İlhan Öztekin
‘Ağrıyı ilaçla geçiştirmeyin’
Ağrı kesiciler, yalnızca geçici bir rahatlama sağlar; ancak ağrının altında yatan nedeni ortadan kaldırmaz. Nedeni bilinmeyen bir ağrı durumunda ilaç kullanmak yanlıştır. Zira ağrı, genellikle vücutta meydana gelen ani veya kronik bir rahatsızlığın sinyalidir. Bu nedenlerin aydınlatılması ve tedavi edilmesi için ağrının doğru bir şekilde değerlendirilmesi şarttır.
Ağrı kesici çeşitleri
Ağrı kesici ilaçlar genel olarak iki ana gruba ayrılmaktadır:
Nonsteroid antienflamatuvarlar (NSAİ): Ani veya travma sonrası oluşan basit ağrılarda, kısa süreli (2-3 gün) kullanım için uygundur. Ancak, bu kısa süreli kullanımda bile yan etkiler görülürse ilaç derhal kesilmelidir. Narkotik analjezikler ise daha ciddi ve kronik ağrılarda, yalnızca hekim kontrolünde kullanılmalıdır.
Riskli dozlar
Genel kural olarak, birkaç gün içinde rahatlama sağlanmayan veya daha yüksek doz gereksinimi doğuran durumlarda ilacın bırakılması ve bir hekime başvurulması gerekmektedir. Çünkü bazı ağrı kesiciler çok düşük dozlarda bile yan etki gösterebilir.
Yaşlılar ve çocuklar için riskler
Yaşlı bireylerde böbrek fonksiyonları zayıfladığı için ağrı kesiciler daha hızlı toksik etki gösterebilir. Bu durum ani böbrek yetmezliği, mide kanaması ve kalp krizi riskini artırabilir. Çocuklarda ise karaciğer ve böbrek gelişimi tamamlanmadığı için uzun süreli veya yüksek doz kullanımlar büyüme geriliği, karaciğer hasarı ve hormonal dengesizliklere yol açabilir. Ayrıca ani tansiyon düşmesi ve alerjik reaksiyonlar da görülebilir.
Reçetesiz ilaçlar bağımlılık yapar mı?
Uzun süreli kullanımlar, fiziksel bağımlılıktan ziyade psikolojik bağımlılığa neden olabilir. Bazı kişiler, ağrı kesici almadan rahatlayamaz hale gelir. Bu durum gereksiz ilaç kullanımını artırırken, uyku bozuklukları ve huzursuzluk gibi sorunlara da yol açabilir.
Doktora başvurulması gereken durumlar
Ağrı, vücudun gönderdiği bir alarmdır ve bu alarmı susturmak yerine nedenini araştırmak önemlidir. Aşağıdaki durumlarda ağrı kesici almadan doktora başvurulmalıdır:
– 2-3 gün içinde geçmeyen veya tekrarlayan ağrılar,
– Şiddetli baş ağrısına eşlik eden bulantı, kusma ya da görme bozukluğu,
– Aniden ve yoğun şekilde başlayan göğüs, karın, bel veya bacak ağrıları,
– Travma öyküsü olmadan başlayan kemik ya da kas ağrısı.
Hafif ağrılarda ilaçsız geçirme yöntemleri
Hafif ağrılarda öncelikle şu yöntemler denenebilir:
– Dinlenmek ve yeterince su içmek,
– Hafif masaj yapmak ve sıcak/soğuk uygulama,
– Stresi azaltmak ve derin nefes egzersizleri yapmak,
– Gerekirse fizik tedavi veya egzersiz önerisi almak.
Farklı türleri birlikte kullanmak tehlikeli mi?
Farklı türdeki ağrı kesicileri aynı anda almak, yan etkileri artırabilir. Baş dönmesi, tansiyon düşmesi ve mide kanaması gibi ciddi reaksiyonlar görülebilir. Bu nedenle doktor önerisi olmadan ilaçları birleştirmek son derece tehlikelidir.
Kontrolsüz kullanımın organlara etkisi
Ağrı kesicilerin kontrolsüz ve uzun süreli kullanımı, vücutta yanıt vermez hale gelmeye ve hatta ağrının şiddetlenip tekrarlanmasına neden olabilir. Özellikle şu organlar etkilenebilir:
Mide ve bağırsak sistemi: Ülser, gastrit ve iç kanamalara yol açabilir.
Böbrekler: Böbreklerde hasara neden olabilir. Ani böbrek yetmezliği gelişebilir.
Karaciğer: Aşırı parasetamol kullanımı karaciğer hasarı ve nekroza yol açabilir.
Kalp ve beyin: Uzun süreli kullanım kalp krizi ve inme riskini artırabilir.
Kadınlarda ağrı kesici kullanımı hormonları etkiler mi?
Basit ağrı kesiciler genellikle hormonal dengeyi bozmaz. Ancak kortizon içeren veya uzun süreli migren tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar, zamanla adet düzensizlikleri ve tüylenme gibi yan etkilere neden olabilir. Bu tür ilaçların mutlaka hekim kontrolünde alınması gerekmektedir.
