Kalp, felç ve Alzheimer
DİŞ FAKTÖRÜ – 2 –
Beynin çürümesi ağızla ilintili
Bilim dünyası, son yıllarda Alzheimer hastalığına dair mevcut bilgileri sorgulayan yeni bulgular elde etti.
Önceden yalnızca genetik ve yaş faktörü ile ilişkilendirilen bu nörodejeneratif hastalığın, aslında kronik enfeksiyonlarla da bağlantılı olabileceği belirlendi.
Dikkat çekici bir şekilde, bu enfeksiyonlara neden olan mikroorganizmaların çoğu ağızda bulunuyor.
Gingivalis nedir, neden tehlikeli?
Porphyromonas gingivalis, diş eti iltihaplarının başlıca bakterilerinden biridir ve genellikle ileri diş eti hastalığı olan bireylerin ağız florasında yer alır.
Bu bakteri, ağızla sınırlı kalmayarak kan yoluyla vücuda yayılmakta ve özellikle beyin dokusunda izlerine rastlanmaktadır.
2019 yılında Science Advances dergisinde yayımlanan bir çalışmada, Alzheimer hastalarının beyin otopsilerinde gingivalis bakterisinin DNA’sı ve toksinlerine ulaşılmıştır (Kaynak: Dominy et al., 2019). Bu durum, Alzheimer’ın yalnızca bir plak hastalığı değil, aynı zamanda enfeksiyon kökenli bir iltihap hastalığı olabileceğini ortaya koyuyor.
Diş fırçalama sıklığı ile demans riski ilişkili mi?
Bilim insanları, diş sağlığı ile Alzheimer hastalığı arasında daha önce bilinmeyen bağlantılar keşfetmeye devam ediyor. Ağızda bulunan mikroorganizmaların, bu nörodejeneratif hastalığın gelişimini etkileyebileceği düşünülüyor.
Alzheimer için 4 erken belirti ağızda başlar
– Diş fırçalamayı unutma.
– Tek taraflı çiğneme eğilimi.
– Koku alma duyusunda azalma.
– Sürekli ağız kuruluğu ve tat değişikliği.
Diş eti sağlığınız ne durumda? Mini test (5 soruda)
– Diş eti kanamanız var mı?
– Son 1 yılda diş taşı temizliği yaptırdınız mı?
– Günde en az 2 kez fırçalıyor musunuz?
– Diş ipi ya da arayüz fırçası kullanıyor musunuz?
– Diş etinizde çekilme ya da hassasiyet var mı?
0–1 evet → Harika
2–3 evet → Kontrol zamanı
4–5 evet → Diş hekimi ve kardiyolog ortak izlemi önerilir.
Diş eti hastalığı olanlarda Alzheimer riskini artıran 5 faktör
1 – 65 yaş üstü olmak.
2 – Tip 2 diyabet veya metabolik sendrom varlığı.
3 – Günde 1 kezden az diş fırçalama alışkanlığı.
4 – Uzun süredir tedavi edilmemiş diş eti kanaması.
5 – Ağız içi bakteriyel çeşitliliğin bozulması. (disbiyozis)
(Kaynak: International Journal of Geriatric Psychiatry, 2022)
Ağız sağlığı yeni bir nöroloji alanı mı?
Evet, “Oral-Systemic Health” adı altında birçok ülkede diş hekimliği ile nöroloji arasında interdisipliner klinikler kurulmaktadır.
Çünkü beyne giden yolun bir ucu da damaktan geçmektedir.
Bu nedenle demans şüphesi taşıyan bireylerde ağız florası taramaları yapılmaktadır. Alzheimer’dan korunmanın ilk adımı, bazen bir diş hekimi koltuğunda başlar.
Alzheimer hastalarında ağız florası nasıl değişir?
– Tükürük üretimi azalır.
– Ağız içi savunma sistemi zayıflar.
– Zararlı bakterilerin oranı artar.
– Diş eti çekilmesi ve iltihap yaygınlaşır.
Bu durum, yalnızca Alzheimer’ın bir sonucu değil, bazen de öncül belirtisi olabilir.
Çünkü hastalık yavaşça ilerlerken ağızda ilk belirtiler ortaya çıkabilir: ağız kuruluğu, koku, diş eti kanaması ve çiğneme zorluğu.
Ağızdan beyne nasıl ulaşıyor?
Beyin, normalde kan-beyin bariyeri adı verilen bir savunma mekanizmasına sahiptir. Ancak yaşlılık, stres, diyabet ve kronik inflamasyon gibi faktörler bu bariyeri zayıflatabilir. Bu durumda bakteriler ve toksinler sinir dokusuna ulaşabilir. P. gingivalis bakterisinin ürettiği gingipain adlı toksin, beyin hücrelerine zarar verebilir ve Alzheimer plaklarının birikimini tetikleyebilir.
Diş eti hastalığı olan bir birey, farkında olmadan beyninde Alzheimer sürecini başlatıyor olabilir.
Diş sağlığı korunursa beyin korunabilir mi?
Araştırmalar, diş eti hastalıklarının erken tedavisinin beyin iltihabı ve plak oluşumunu yavaşlatabileceğini göstermektedir.
Deneysel çalışmalarda, gingivalis bakterisinin beyin iltihabına yol açtığı ve bu bakteriye karşı kullanılan antibiyotiklerle beyin hasarının azaltıldığı gösterilmiştir (Kaynak: Dominy et al., 2019).
Ağız hijyeni, sadece diş sağlığı için değil, aynı zamanda bellek ve düşünme becerileri için de önemli bir savunma hattıdır.
YARIN
– Ağzınızı ihmal etmek tüm vücudu hasta eder.
– Diş sağlığı ile diyabet ve romatizma arasındaki çift yönlü ilişki.
– Diş eti iltihabının hamilelik ve erken doğum riskine etkisi.
– Ağızdan başlayan ama vücudu sarsan sistemik hastalıklar.
– Ağız kokusu Alzheimer ve kalbin habercisi.
