LDL, birçok kişi tarafından kalp ve damar hastalıklarının başlıca sorumlusu olarak görülse de, uzmanlar bu düşüncenin hatalı olduğunu ifade ediyor.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, “Kolesterol, yaygın bilinenin aksine çok daha karmaşık bir konudur” diyerek, LDL kolesterol yüksekliğinin yanı sıra kan şekeri ve trigliserit yüksekliğinin de önemli tehlikeler oluşturduğunu vurguladı. “Yalnızca kolesterol seviyesine odaklanmak ya da kolesterolüm düşük olduğu için sağlıklı olduğumu düşünmek son derece yanıltıcıdır. Kolesterol, doğru bir şekilde yönetilmediğinde sağlık sorunlarına yol açabilir” diye ekledi ve aşağıdaki bilgileri paylaştı:
Prof. Dr. Derya Uludüz
LDL’yi Düşürüp HDL’yi Artırmanın Yolları
Böyle Beslenin
Rafine karbonhidratlardan uzak durun: Beyaz ekmek, şekerli gıdalar ve paketli ürünler LDL seviyesini artırabilir.
Trans yağlardan kaçının: Margarin, kızartmalık hazır yağlar ve bazı hazır atıştırmalıklar trans yağ içerir; bu da LDL’yi artırırken HDL’yi düşürür.
Zeytinyağı ve avokado gibi sağlıklı yağlar tüketin: Tekli doymamış yağlar, LDL seviyesini düşürmeye yardımcı olurken HDL’yi destekler.
Bol lif alın: Yulaf, elma, armut, keten tohumu ve baklagiller çözünür lif içerir; bu da bağırsakta kolesterol emilimini azaltır.
Omega-3 yağ asitlerini ihmal etmeyin: Somon, sardalya, ceviz ve keten tohumu gibi omega-3 kaynakları trigliseridi düşürür ve LDL seviyesini dengeler.
Böyle Yaşayın
Düzenli egzersiz yapın: Haftada en az 150 dakika orta şiddette aerobik egzersiz (tempolu yürüyüş, yüzme, bisiklet) LDL’yi düşürürken HDL’yi artırır.
Fazla kilolardan kurtulun: Vücut ağırlığının %5-10’unu vermek bile LDL düzeylerinde belirgin bir düşüş sağlar.
Sigara ve alkolü bırakın veya azaltın: Sigara içmek HDL’yi düşürürken, okside LDL oluşumunu artırır. Alkol ise ölçülü tüketilmediğinde trigliseridi yükseltebilir.
Stresinizi yönetin, uyku kalitenizi artırın: Kronik stres ve uykusuzluk, kortizol seviyelerini artırarak lipid dengesini bozabilir. Meditasyon, nefes egzersizleri ve düzenli uyku bu konuda faydalı olabilir.
Kolesterolün Görevleri Nelerdir?
Kolesterolün vücuttaki kritik görevleri arasında şunlar yer alır:
– Hücre zarlarının yapısını sağlamlaştırmak
– Hormonların (özellikle östrojen, testosteron ve kortizol gibi steroid hormonları) üretimine yardımcı olmak
– D vitamini sentezinde rol oynamak
– Sinir sistemi için gerekli kolesterolü taşımak.
LDL Neden “Kötü”dür?
Aslında zararlı olan LDL’nin kendisi değil, dolaşımdaki davranış biçimidir. LDL seviyesi aşırı yükseldiğinde, dolaşımda uzun süre kaldığında ve özellikle serbest radikallerle karşılaşıp yapısal olarak bozulduğunda okside LDL’ye dönüşür. Okside LDL, damar duvarlarına yapışarak bağışıklık sistemi tarafından yabancı olarak algılanır ve iltihap sürecini başlatır.
Bu süreç, plak oluşumuna ve damarların daralmasına neden olur; bu da kalp krizi, inme ve hatta demansa yol açabilir.
Tehlike Oranlarda
Geleneksel tıpta LDL seviyesinin “kötü kolesterol” olarak değerlendirilmesi uzun yıllar boyunca yaygın bir yaklaşım oldu. Ancak son araştırmalar, yalnızca LDL değerine bakmanın yanıltıcı olabileceğini, asıl önemli olanın lipit dengesine, yani oranlara bakmak olduğunu göstermektedir.
Bu nedenle LDL ile birlikte okside LDL’nin varlığını, HDL ve trigliserit oranlarını da dikkate almak önemlidir.
LDL Yüksekliği Beye Neler Yapar?
Beynimiz, milyarlarca nörondan oluşur ve her bir nöronun canlı kalabilmesi için oksijen ve glikoza ihtiyacı vardır. Bu ihtiyaç, ince kılcal damarlar aracılığıyla sağlanır. LDL seviyesi yükseldiğinde, bu yağ parçacıkları zamanla bu damarlarda birikir ve fark edilmeden ilerleyen küçük tıkanıklıklara neden olur.
KAN AKIMINI AZALTIR
LDL birikimi sadece damarları tıkamakla kalmaz, aynı zamanda damar duvarının esnekliğini bozar. Bu durum, beyne ulaşan kan miktarını azaltır ve bilişsel rezervin azalmasına yol açar.
LDL yüksekliği, kan-beyin bariyerini zayıflatarak toksinlerin nöronlara daha kolay ulaşmasına neden olur. Bu etkiler bir araya geldiğinde, beynin savunma mekanizması zayıflar ve Alzheimer gibi hastalıklara zemin hazırlayabilir.
PLAK BİRİKİMİNİ ARTIRIR
Okside LDL, beynin kendi temizlik ve onarım sistemlerini bozarak Alzheimer’ın temelini oluşturan amiloid beta plaklarının birikmesini kolaylaştırır.
