Tansiyon nedir ve neden önemlidir?
Kan basıncı, yaygın olarak tansiyon olarak bilinir ve kalbin pompaladığı kanın damar duvarlarına uyguladığı basıncı ifade eder. Tansiyon, sistolik (büyük) ve diyastolik (küçük) değerler olarak iki ana kategoriye ayrılır.
Normal tansiyon değeri genellikle 120/80 mmHg civarındadır. Yüksek tansiyon ise 140/90 mmHg ve üzerindeki değerlerle tanımlanır. (Kaynak: American Heart Association – Understanding Blood Pressure Readings)
Tansiyonunuz normal mi yoksa gizli mi?
Bazı bireylerde tansiyon yalnızca gece veya sabah saatlerinde yüksek olabilirken, gündüz yapılan ölçümlerde normal çıkabilir. Bu duruma maskeli hipertansiyon ya da gizli hipertansiyon denmektedir.
Maskeli hipertansiyon, kalp krizi ve felç riskini artıran gizli bir durumdur. Bu nedenle:
– Evde tansiyon ölçümleri yapılmalıdır.
– Gerekli durumlarda 24 saatlik tansiyon holteri kullanılmalıdır.
(Kaynak: Journal of Hypertension – Ambulatory blood pressure monitoring in diagnosis)
Tansiyon değerleri nasıl sınıflandırılır?
Belirti vermeden organ hasarı yapar
Yüksek tansiyonun en tehlikeli yönlerinden biri, uzun süre belirti vermeden ilerlemesidir. Bu nedenle “sessiz katil” olarak adlandırılır. Kalp, beyin, böbrek ve göz damarlarını zamanla hasara uğratır.
Yüksek tansiyon, Türkiye’deki her üç yetişkinden birinde görülmektedir. Ancak bu kişilerin yarısından fazlası, hipertansiyon hastası olduğunu bilmemektedir. (Kaynak: Türk Kardiyoloji Derneği – Hipertansiyon Raporu 2023)
Ölçmeden bilemezsiniz
Tansiyon sessiz bir şekilde yükselir, ama sonuçları sessiz değildir: Felç, kalp yetmezliği, böbrek kaybı ve görme kaybı gibi ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Bu nedenle düzenli takip gereklidir.
Tansiyonunuzu ölçmeden sağlık durumunuzu anlayamazsınız.
Evde ölçüm yaparken dikkat edilmesi gerekenler
Doğru sonuçlar elde etmek için aşağıdaki kurallara uyulmalıdır:
– Ölçüm öncesinde 5 dakika dinlenin.
– Ayaklar yere tam basmalı ve sırtınız dik olmalıdır.
– Kola uygun boyutta bir manşet kullanılmalıdır.
– Ölçüm sırasında konuşmaktan ve bacak bacak üstüne atmaktan kaçınılmalıdır.
– İki ölçüm yapılıp ortalaması alınmalıdır.
(Kaynak: American Heart Association – How to measure blood pressure at home)
Bazı kişiler, bir kez 120/80 mmHg ölçtükten sonra “bende sorun yok” diyerek yıllarca ölçüm yapmaz. Oysa tansiyon, gün içinde değişkenlik gösterebilir.
– Sabah, öğle ve akşam ölçümleri farklı olabilir.
– Diyabet, böbrek hastalığı veya obezite gibi ek hastalıklar varsa, hedef değerler daha düşük olmalıdır. (Kaynak: NIH – Understanding blood pressure variability)
Evde mi yoksa hastanede mi ölçmeliyiz?
Tansiyon ölçümünde “doğru yer” kavramı önemlidir.
– Hastanede yapılan ölçümler, stres ve kaygı nedeniyle yükselebilir; bu duruma “beyaz önlük hipertansiyonu” denir.
– Bu sebeple evde, dinlenmiş bir şekilde yapılan ölçümler daha güvenilir kabul edilir. (Kaynak: Mayo Clinic – White coat syndrome) Tansiyonunuzu günde iki kez (sabah ve akşam) ve en az 3 gün arka arkaya ölçmeniz önerilir. Bu ölçümlerin ortalaması, gerçek tansiyon değerini yansıtacaktır.
Sabahları tansiyon neden daha yüksektir?
Sabah saatlerinde vücuttaki hormon düzeyleri ve sinir sistemi aktivitesi artar, bu durum tansiyonu yükseltebilir. Sabah uyanıldığında 135/85 mmHg üzerindeki değerler, gizli hipertansiyon belirtisi olarak değerlendirilmelidir.
Özellikle sabah baş ağrısıyla uyanan bireylerin bu durumu dikkatli bir şekilde izlemeleri gerekir.
(Kaynak: Cleveland Clinic – Morning hypertension and risk of stroke)
Damarlarınızın yaşı kaç?
Yüksek tansiyon, biyolojik yaşınızı artırabilir. Damar duvarlarında elastikiyet kaybı ve iç yüzeyde hasar meydana getirir.
– Bu durum, damar yaşınızı artırır.
– Yani, 55 yaşında olsanız bile damarlarınız 70 yaşında gibi davranabilir.
Tansiyon, sadece bir rakam değil, aynı zamanda damar sağlığınızın bir göstergesidir. (Kaynak: Harvard Health – Arterial stiffness and blood pressure)
Yarın
– Tansiyonu yalnızca ilaçla mı düşürebiliriz?
– Tuzun azaltılması ve kilo vermenin etkisi nedir?
– Hibiskus, nar suyu ve sarımsak gibi doğal ürünler faydalı mı?
– Potasyum, magnezyum ve D vitamini takviyeleri ne zaman önerilir?
– “İlaçsız yaşam” ne kadar ideal ya da risklidir?
