Kolesterol Düşürmede Doğal Yöntemler: Gerçekler

KOLESTEROL -3-

Gerçek çözümler sahte umutlar ve bilimin söyledikleri

Bitkisel destekler: Ne işe yarıyor ne işe yaramıyor?

Etkili olduğu bilimsel olarak gösterilen bazı takviyeler:

Berberin: LDL ve trigliserid seviyelerini düşürdüğü klinik çalışmalarla kanıtlanmıştır. (Kaynak: Phytotherapy Research, 2020)

Kırmızı pirinç mayası: Statin benzeri etkiler gösterdiği biliniyor, ancak dozaj kontrolü büyük önem taşımaktadır. (Kaynak: Journal of Clinical Lipidology, 2021)

Çörek otu: LDL ve toplam kolesterolü azaltmada orta düzeyde etkili olduğu gösterilmiştir. (Kaynak: Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2019)

Etkisiz veya yetersiz kanıtlı olanlar:

Sarımsak kapsülü: Bu konuda yapılan çalışmalar tutarsızdır; bazıları etkili bulurken, diğerleri etkisiz olduğunu belirtmektedir. (Kaynak: Cochrane Library, 2016)

Elma sirkesi, keten tohumu, hint yağı: Bu ürünlerin etki gösterdiğine dair kanıt bulunmamaktadır. (Kaynak: National Center for Complementary and Integrative Health, 2022)

Piyasadaki ‘Kolesterol düşürücü’ ürünlere dikkat!

Eczanelerde veya internet sitelerinde satılan, “bitkisel içerikli” olarak tanıtılan ürünlerin çoğu, gerekli tıbbi onaylardan geçmemiştir.

ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), kırmızı pirinç mayası içeren bazı ürünlerin “gizli statin” içerdiğini tespit etmiştir. (Kaynak: FDA.gov, 2022)

Türkiye’de ise bu tür ürünler yeterli denetimden geçmemektedir. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın onayı sağlık açısından yeterli olmayıp, Sağlık Bakanlığı ruhsatı gerekmektedir. (Kaynak: Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, 2023)

Doğal yöntemler kimler için yeterli?

Doğal yöntemler, özellikle aşağıdaki gruplar için yeterli olabilir:

– LDL seviyesi 130–160 arasında olan, ancak HDL seviyesi düşük olan bireyler.

– Trigliserid seviyesi 200 mg/dL’nin altında olanlar.

– Kalp krizi geçmişi olmayan ve ailede genetik risk taşımayan bireyler.

– Genç ve insülin direnci olmayan kişiler.

Fakat LDL seviyesi 190 mg/dL’nin üzerindeyse ya da başka risk faktörleri varsa, yalnızca bitkisel yöntemler yetersiz kalabilir. Bu durumda yaşam tarzı değişiklikleri ile ilaç tedavisi desteklenmelidir. (Kaynak: ESC Guidelines, 2021; NICE, 2021)

Egzersiz, uyku ve stresin rolü

Haftada en az 150 dakika egzersiz yapmak, HDL seviyesini artırırken trigliserid seviyesini düşürmektedir.

Düzenli uyku ve stres yönetimi, kortizol düzeyini dengeleyerek kolesterol metabolizmasını olumlu yönde etkilemektedir. (Kaynak: Journal of Lipid Research, 2020; Harvard Health Publishing, 2021)

Özellikle ofis çalışanlarında gözlemlenen “hareketsiz kolesterol” sendromu, yalnızca beslenme ile değil, aynı zamanda düzenli fiziksel aktivite ile iyileştirilebilir.

Sahte umutlar: YouTube kürleri ve gerçekler

Son dönemlerde sosyal medyada yayılan “sarımsak-limon kürü”, “elma sirkesiyle damarı açma”, “bir haftada kolesterolü sıfırlayan çay” gibi iddialar, bilimsel bir temele dayanmamaktadır. Bu tür karışımlar, etkisiz olmanın yanı sıra karaciğer fonksiyonlarını da olumsuz etkileyebilir. (Kaynak: PubMed Review, 2022)

YouTube’da milyonlarca izlenme sayısına ulaşması, bir yönteminin etkili olduğu anlamına gelmez. Aksine, yanlış bilgiler bu tür platformlarda hızla yayılmaktadır. (Kaynak: Nature Digital Medicine, 2020)

Hangi yöntem gerçekten etkili?

Akdeniz Diyeti ve bitkisel yağlar

Zeytinyağı, balık, sebze, ceviz ve tam tahıl içeren Akdeniz Diyeti, kolesterolü doğal yollarla dengelemenin en etkili yöntemlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu diyetin LDL seviyesini düşürdüğü, HDL seviyesini artırdığı ve damar içi iltihabı azalttığı birçok çalışma ile kanıtlanmıştır. (Kaynak: The New England Journal of Medicine, 2013; AHA, 2020)

Dikkat: Bitkisel margarinler “kolesterol düşürücü” olarak pazarlansa da, içerdikleri trans yağlar damar sertliğini artırabilir. Bu nedenle gerçek zeytinyağı tercih edilmelidir. (Kaynak: Harvard T.H. Chan School of Public Health, 2022)

Doğal yöntem gerçekten ne demek?

“Doğal yöntem” ifadesi, sıklıkla “zararsız”, “ilaçsız” veya “mucizevi” gibi çağrışımlar uyandırmaktadır. Ancak tıpta doğal kavramı, yalnızca kimyasal olmayanı değil, aynı zamanda kanıtlanmış etki ve güvenli doz gibi kriterleri de kapsamaktadır.

Sarımsak kapsülleri, elma sirkesi kürleri ve limonla yapılan karışımlar, çoğunlukla sosyal medya aracılığıyla yayılmakta; ancak tıbbi anlamda ya etkisiz ya da yetersiz araştırmalarla desteklenmektedir. (Kaynak: Mayo Clinic; WebMD, 2023)