Son yıllarda ‘bitkisel’ olarak tanıtılan gıda, vitamin ve mineral takviyelerinin bilinçsiz kullanımı artış göstermektedir. Düşük fiyatları nedeniyle eczaneler yerine internet üzerinden satın alınmaları ise bu durumu daha da tehlikeli hale getirmektedir.
Adli Tıp Uzmanı Prof. Dr. Halis Dokgöz, genellikle merdiven altı üretim olan bu ürünlerin ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği konusunda uyarıyor. Dokgöz, bu ürünlerin çoğunu orijinalinden ayırt etmenin zor olduğunu belirterek, “Ucuza aldığınızı düşündüğünüz bu ürünler sağlığınıza ciddi zararlar verebilir.” ifadelerini kullandı ve bu konuda önemli bilgiler paylaştı.
İÇERİKLERİ BELLİ DEĞİL
Eczaneler dışında, özellikle internet üzerinden satışa sunulan bazı bitkisel ürünlerin tehlikeleri şunlardır:
Tağşiş ve hile
“Tamamen bitkisel” olarak tanıtılan ürünlerin içinde sentetik ilaçlar bulunabiliyor.
Sibutramin (eski ilaç, yeni zehir)
Obezite tedavisinde geçmişte kullanılan sibutramin, kalp krizi ve felç riskleri nedeniyle 2010 yılında yasaklandı. Ancak hala zayıflama çaylarında sıkça karşılaşılan bir madde olarak dikkat çekiyor. Genç yaşta meydana gelen açıklanamayan kalp krizlerinin sebebi olabiliyor.
Diüretikler
Bu tür ürünler vücuttan yağ değil, su atarak potasyum kaybına ve kalp ritim bozukluğuna yol açabilir, hatta ölüm riski taşır.
Bazı bitki çayları
Tüketiciler, “bitki çayı” içtiklerini düşünürken aslında yasaklı ilaçların karışımı ile kendilerini zehirleyebilirler. Özellikle zayıflama vaadiyle satılan “doğal” ürünlerin yüzde 80’inde gizli sentetik ilaç bulunabiliyor. Kapsüller incelendiğinde, sildenafil yerine onun analoğu olan “aminotadalafil” tespit edilebiliyor. Bu maddeler, kardiyovasküler kollaps gibi ölüme yol açan durumlardan sorumlu olabiliyor.
İlaç sayılmadığı için ‘gizli’ kalıyor
Toplumda yaygın olan ‘bitkisel ilaçların zararı yoktur’ algısı, acil servislere başvuran veya otopsiye alınan vakalarda sorun yaratıyor. Yakınları, kişinin “ilaç kullanmadığını” ifade ediyor. Bitkisel takviyeler “ilaç” olarak sayılmadığı için gizli kalıyor ve toksikolojik analizleri zorlaştırıyor. Bu tür vakalarda kullanılan bitkisel ürünlerin mutlaka doktora bildirilmesi gerekiyor.
Fenomenlerden ‘tehlikeli’ reklam
Sosyal medya fenomenleri ve sağlık profesyoneli olmayan kişilerin bitkisel takviye önerileri, bilimsel verilere göre daha etkili olabiliyor. Bu durum, “kulaktan dolma doz ayarlamaları” ile zehirlenmelere zemin hazırlıyor.
SAHTE GIDA TAKVİYELERİ NELERE YOL AÇABİLİR?
– İnternette satılan merdiven altı ürünler, içerdikleri dozların belirsizliği nedeniyle toksik etki gösterebilir.
– Tehlikeli kimyasallar, pestisit, salmonella bakterisi ve küf zehri aflatoksin içerebilir. Bu durum karaciğer ve böbreklerde hasara ve kansere yol açabilir.
– Aristolochia (loğusa otu) yanlışlıkla zayıflama çaylarına karışabilir. Bu durum böbrek iflası ve kansere neden olabilir.
– Karakafes otu, karaciğer damarlarını tıkayabilir.
– Kava kava, sakinleştirici etkisi olmasına rağmen karaciğer için toksik olabilir.
– Yüksek doz yeşil çay ekstraktı içeren zayıflama hapları, karaciğer hasarına neden olabilir.
Reçeteli ilaç kullananlar için uyarı
Bitkisel ürünlerin mutlaka doktor ve eczacı tavsiyesiyle kullanılması gerekmektedir. Reçeteli ilaç kullanan kişiler bu takviyelere bilinçsizce yönelirse şu sorunlarla karşılaşabilirler:
– Tüketiciler, bitkisel ürünlerin vücuttaki ilaçlarla kimyasal reaksiyona girmeyeceği düşüncesindedir. Ancak bitkisel ekstreler, karmaşık kimyasal bileşenler içerir ve karaciğerdeki ilaç metabolize edici enzimleri etkileyerek reçeteli ilaçların düzeylerini tehlikeli seviyelere çıkarabilir veya etkilerini sıfıra indirebilir.
– Magnezyum, birçok ilacın emilimini bozabilir. Bu nedenle diğer ilaçlarla aynı anda alınmamalıdır.
– Enerji verici ve bağışıklığı güçlendirici Ginseng ve Omega-3 yüksek dozlarda kanı sulandırır. Eğer hasta aynı anda kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsa, kanama riski artar.
– Sarı kantaronun aktif bileşenleri, antidepresanlarla etkileşime girerek hayati tehlike oluşturabilir.
İlacı zehirden ayıran dozudur
Eczacı Berrin Yorgun, takviye edici gıdaların dozunda alınmadığında zehre dönüşebileceğini belirtiyor. Yorgun, “İlacı zehirden ayıran dozudur. Ancak internet üzerindeki ilaçlarda bu standart ne kadar uygundur, bilemiyoruz. Bu takviyeler merdiven altı üretildiği için sertifikasızdır ve ambalajları gerçeğiyle neredeyse aynıdır. LOT numaraları bile taklit edilmektedir. Bu ürünlerin içerikleri boş olabileceği gibi karaciğere ve böbreklere zarar verebilir. Ayrıca, ‘kanser hastalarına iyi geldiği’ iddia edilen merdiven altı bitkisel ürünlerin de yaygın olduğunu söyleyebiliriz.” açıklamasında bulundu.
Bu ürünler rastgele satılmamalı
Bitkisel adı altındaki
