Kalp, ağızdan darbe yer mi?
Kesinlikle evet. Diş eti iltihabı denince akla genellikle diş kaybı gelir. Ancak, 21. yüzyıl tıbbı bu düşünceyi geride bırakmış durumda. Ağız sağlığına dair sorunlar, yalnızca estetik kaygılar veya çiğneme güçlüğü ile sınırlı kalmayıp; tüm vücut sistemlerini etkileyen iltihap kaynakları olarak değerlendirilmektedir.
Özellikle kalp ve damar sistemi, bu iltihabın en fazla zarar verdiği alanlardan biridir. Bunun sebebi, ağızda başlayan enfeksiyonların yalnızca ağızla sınırlı kalmayıp, tüm vücuda yayılabilmesidir.
Diş eti hastalıkları nasıl başlar?
Diş fırçalamanın yetersiz kaldığı durumlarda, dişlerin yüzeyinde plak tabakası oluşur. Bu bakteri yığını, zamanla diş eti hattına yerleşir. Başlangıçta hafif kızarıklık, hassasiyet ve kanama gibi belirtiler gösteren gingivitis, ilerledikçe periodontitis evresine geçer. Bu aşamada, diş kökü, kemik dokusu ve bağlar da iltihaptan etkilenir. Görünürde sadece ağız içi bir problem olarak algılansa da, bu evrede bakteriler ve iltihap hücreleri kan dolaşımına karışmaya başlar.
Araştırmalar ne söylüyor?
Harvard Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen 25 yıllık bir çalışmada, düzenli diş taşı temizliği yaptıran bireylerin kalp krizi riskinin %23 oranında daha düşük olduğu belirlenmiştir. Başka bir araştırma ise, ileri evre diş eti hastalığına sahip bireylerde koroner arter hastalığına yakalanma riskinin %24 daha fazla olduğunu ortaya koymuştur.
European Society of Cardiology, 2022 yılında yayımladığı kılavuzda ağız sağlığının kardiyovasküler risk hesaplamasında dikkate alınması gerektiğini önermiştir (Kaynak: ESC Guidelines, 2022).
Kalbiniz için ağız sağlığınızı nasıl korursunuz?
1- Dişlerinizi sabah ve akşam en az 2 dakika fırçalayın.
2- Diş ipi veya arayüz fırçası kullanmayı unutmayın.
3- 6 ayda bir mutlaka diş hekimi kontrolüne gidin.
4- Diş eti kanamasını “geçici hassasiyet” olarak değerlendirmeyin.
5- Şekerli ve asitli gıdaları sınırlayıp, ardından su için.
6- Geceleri ağız kuruluğu yaşıyorsanız, tükürük salgısını artıran ağız gargaraları kullanın.
(Kaynak: International Dental Journal, 2021)
Kimler daha yüksek risk taşır?
– Günde 1 kezden az diş fırçalayanlar.
– 6 aydan uzun süredir diş taşı temizliği yaptırmayanlar.
– Diş eti çekilmesi ve kronik kanaması olan bireyler.
– Sigara içen kişiler.
– Tip 2 diyabet hastaları.
– Kronik stres yaşayanlar.
– Ailesinde kalp hastalığı bulunan bireyler. (Kaynak: Cleveland Clinic, 2023)
Kalp doktorları neden diş soruyor?
Günümüzde birçok kardiyolog, damarlarında yaygın tıkanıklık olan hastalara diş eti değerlendirmesi yapılmasını öneriyor. Zira damar hastalığının tek nedeni kolesterol değil, aynı zamanda vücutta süregelen iltihap kaynakları da önemli bir rol oynamaktadır. Bu kaynakların başında diş eti hastalıkları gelmektedir.
Diş eti hastalığı ve kalp riski bağlantısı
– Diş eti hastalığına sahip bireylerde CRP değeri ortalama olarak 2 kat daha yüksektir.
– Kalp krizinden ölen hastaların %40’ında periodontitis geçmişi bulunmuştur.
– Diş taşı temizliği yaptıran bireylerde felç riski %14 daha azdır. (Kaynak: American Heart Journal, 2023)
İltihap kana karışırsa ne olur?
Periodontitis sırasında ağız içindeki bakteriler, özellikle de Porphyromonas gingivalis ve Fusobacterium nucleatum, doğrudan kan damarlarına girebilir. Bu bakteriler veya ürettikleri toksinler, bağışıklık sistemini tetikler. Salınan sitokinler, C-reaktif protein (CRP) ve interlökin-6 (IL-6) gibi maddeler, damar duvarlarını irritasyona uğratır. Bu süreç, kalp krizine giden en önemli mekanizmalardan biri olan aterosklerozu (damar sertliği) başlatır. Ağız iltihabı, kalp duvarlarına yavaş yavaş zarar verme potansiyeline sahiptir. (Kaynak: Journal of Clinical Periodontology, 2021)
Risk nasıl yayılıyor?
Damar duvarında biriken bakteriler, bağışıklık hücrelerini kendine çeker. Bu hücreler “temizlik” yapmak isterken, damar içerisinde yağ birikimini ve kireçlenmeyi hızlandırırlar.
Sonuç: Damar tıkanıklığı gelişir.
Tıkanan bir damar, kalp kasına giden kan akışını keserse kalp krizi, beyne giden bir damarda olursa felç meydana gelir. Ağızdaki iltihap, bazen yıllar sonra hayati bir damarın tıkanmasına neden olabilir.
YARIN
– Alzheimer önce ağızda başlar mı?
– Diş eti bakterileri beyne nasıl ulaşır?
– Gingivalis ve beta-amiloid ilişkisi
– Ağız hijyeninin Alzheimer riskini artırma mekanizması
– Günde kaç kez fırçalamak yeterli?
