Müdahale gereksinimi var mı?
Kalp hastalıklarının birçoğu, yaşam tarzında yapılacak değişikliklerle kontrol altına alınabilir. Ancak bazı durumlarda cerrahi veya yarı invaziv (kapalı ameliyat) müdahale kaçınılmaz hale gelir. Bu müdahaleye karar verirken, yalnızca damarın durumu değil, hastanın genel sağlık durumu, yaşı, eşlik eden hastalıkları ve mevcut şikâyetleri de göz önünde bulundurulur (Kaynak: American College of Cardiology, 2023).
Kalp pili nedir ve ne işlevi vardır?
Kalp pili (pacemaker), kalbin doğal elektrik sisteminde bir bozulma meydana geldiğinde devreye giren ve kalbin atımını düzenleyen elektronik bir cihazdır. Bu cihaz, göğüs kasının altına yerleştirilir ve elektrotlar kalbe bağlanır.
– Uygulama süresi: 1–2 saat.
– Lokal anestezi ile gerçekleştirilir.
– Pilin değişim süresi genellikle 6–10 yıl arasındadır. (Kaynak: British Heart Foundation, 2023)
Kimler için uygundur?
– Nabzı çok yavaş atan (bradikardi) bireyler.
– Kalp ritminde duraklama yaşayan kişiler.
– Bayılma veya baş dönmesi şikayeti olan ve ritim bozukluğu tespit edilen hastalar.
– Doğuştan kalp ileti bozukluğu bulunanlar.
(Kaynak: American Heart Association, 2022)
Kalp pili ile yaşamak zor mu?
Hayır. Modern kalp pilleri MRI ile uyumlu olup cep telefonu, mikrodalga gibi cihazlarla sorun oluşturmazlar. Ancak bazı yoğun manyetik alanlardan uzak durulması önerilir. Hasta, günlük yaşantısına normal bir şekilde devam edebilir, ancak düzenli kontrolleri aksatmamalıdır.
Müdahale kararı nasıl alınıyor?
Tedavi yöntemi seçilirken yalnızca anjiyo kriteri dikkate alınmaz. Doktorlar, aşağıdaki sorulara dikkat eder:
– Şikâyetlerin şiddeti nedir?
– Kalbin pompalama gücü nedir (EF değeri)?
– Damarlar nerede ve nasıl tıkanmış?
– Yaş, eşlik eden hastalıklar, kilo ve böbrek fonksiyonları nasıl?
Bazı hastalar için stent tedavisi yeterli olurken, diğerleri için aynı damar yapısında bypass gerekliliği ortaya çıkabilir. Yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olabilir mi?
Bazı hafif-orta düzey darlıklarda, özellikle belirtiler yoksa, öncelik yaşam tarzı değişikliğine verilir. Bu durumda:
– Beslenme düzenlenir.
– Kolesterol düşürücü ilaç başlanır.
– Yürüyüş programı uygulanır.
– 3–6 ayda bir kontrol anjiyo planlanır. Bu tür hastalara “müdahalesiz izlem” uygulaması yapılır ve dikkatle yürütülür.
(Kaynak: ESC Guidelines, 2021)
Müdahale kalıcı bir çözüm değil, önlem alınması önemlidir
Stent, bypass, kalp pili gibi müdahaleler tıbbi gereklilik durumunda hayati öneme sahiptir. Ancak hiçbir müdahale, risklerin tamamen ortadan kalktığını garanti etmez. Kalbinize neyin takıldığı kadar, yaşam tarzınız ve alışkanlıklarınız da büyük önem taşır. Yürüyüşünüz, beslenme şekliniz ve uyku düzeniniz, stentten bile daha önemlidir.
Stent nedir ve nasıl çalışır?
Stent, kalbi besleyen damarlardaki daralmaları açmak amacıyla kullanılan metal kafes benzeri bir yapıdır. Anjiyo sırasında darlık bölgesine balonla yerleştirilerek damarın açık kalmasını sağlar.
– İşlem süresi: Yaklaşık 30–45 dakika
– Hastanede kalış süresi: 1 gün
– Etki süresi: Genellikle ömür boyu, ancak damar tıkanıklığı yeniden gelişebilir.
(Kaynak: European Society of Cardiology, 2022)
Kimlere stent takılır?
– Damarın %70’in üzerinde tıkalı olduğu hastalarda.
– Eforla gelen göğüs ağrısı veya nefes darlığı yaşayanlarda.
– Hayati damarlardan biri tek başına darlık gösteriyorsa.
– Kalp krizi anında acil müdahale için.
(Kaynak: Cleveland Clinic, 2023)
Stent önerilmeyen durumlar nelerdir?
– Üç damarında ciddi daralma olan hastalara.
– Sol ana koroner damarında yaygın kireçlenme görülenlere.
– Diyabet hastalarında çoklu damar tutulumu varsa.
Bu durumlarda genellikle bypass cerrahisi tercih edilir.
Bypass nedir ve ne zaman gereklidir?
Koroner bypass ameliyatı, tıkalı damarın ötesine sağlıklı bir damar dikilerek kan akışının yeniden sağlandığı açık kalp cerrahisidir.
– Süre: 3–6 saat ameliyat, 5–7 gün hastanede kalış süresi.
– Genellikle bacaklardan veya göğüs kafesinden damar alınır.
– Kalp durdurularak veya çalışan kalpte yapılabilir. (Kaynak: Mayo Clinic, 2021)
Kimlere bypass yapılır?
– Üç ana damarı tıkalı olan hastalara.
– Stent takılamayacak kadar kireçlenmiş damar yapısına sahip olanlara.
– Daha önce stent takılıp tekrar tıkanan hastalara.
– Diyabet hastalarında yaygın damar hastalığı görülenlere.
(Kaynak: JAMA Cardiology, 2022)
Bypass sonrası yaşam nasıl olur?
Bypass ameliyatı geçiren bireyler genellikle ilk altı ayda yoğun bir rehabilitasyon sürecine girer. Sonrasında kalp-damar sağlığı doğru bir şekilde yönetildiğinde, 10–15 yıl boyunca yeniden müdahaleye ihtiyaç duymadan yaşamlarını sürdürebilirler.
El ve ayak bileklerindeki şişmeler kalp sağlığı ile bağlantılı olabilir mi?
Evet, bu durum kalp sağlığı ile ilişkili olabilir. Özellikle akşam saatlerinde belirginleşen, bastırıldığında çukurlaşan (ödem) şişlikler kalp yetmezliğinin erken belirtilerinden biri olarak kabul edilir.
Kalple ilgiliyse:
– Genellikle iki ayakta simetrik şişlik görülür.
– Sabah saatlerinde değil, gün sonunda belirginleşir.
– Nefes darlığı veya çabuk yorulma ile birlikte olabilir.
(Kaynak: American Heart Association, 2022)
Kalple ilgili değilse:
– Tek taraflı şişlik.
– Ağrılı, kızarık veya ısı artışına neden olan durumlar.
– Bu tür şişlikler böbrek, karaciğer veya damar hastalıkları ile de bağlantılı olabilir.
Kronikleşen şişlikler veya nefes darlığı ile birlikte görülüyorsa, kardiyoloji uzmanına başvurulmalıdır.
YARIN
– 40’lı yaşlarda kalp krizi artışının sebepleri.
– Spor yapan bireylerde ani kayıpların artışı.
– Genetik riskler, takviyeler, kortizol gibi kalbin görünmeyen tehditleri.
– Sessiz damar tıkanıklığı nasıl tespit edilir?
