Sessiz Tehditler: Hipertansiyon ve Yüksek Kolesterol
Hipertansiyon ve yüksek kolesterol, kalp sağlığını tehdit eden başlıca iki faktördür.
Bu durumlar sıklıkla belirti vermediğinden birçok kişi, ancak bir kriz yaşandıktan sonra değerlerini kontrol ettirir.
Ancak bu hastalıklar, kalp krizi veya felç gibi ciddi olaylar meydana gelmeden yıllar önce ortaya çıkmış olabilir. (Kaynak: European Heart Journal, 2022).
Kolesterolün Önemi
Kolesterol, vücutta hormon üretimi ve hücre zarlarının inşası için gereklidir. Ancak dengesizliği damar sağlığını olumsuz etkileyebilir.
– LDL (kötü kolesterol): Damar duvarına yapışarak plak oluşumuna neden olur.
– HDL (iyi kolesterol): Fazla kolesterolü temizleyip karaciğere taşır.
– Trigliserit: Kandaki yağların bir çeşididir; yüksekliği kalp krizi riskini artırabilir.
İdeal değerler:
– LDL: 100 mg/dL’nin altında
– HDL: Kadınlarda 50, erkeklerde 40 mg/dL’nin üzerinde
– Trigliserit: 150 mg/dL’nin altında (Kaynak: AHA Guidelines, 2024)
Tansiyon Değerleri: Ne Olmalı? 13/8 Yüksek mi?
Türkiye’deki yetişkinlerin %35’inden fazlası hipertansiyon hastasıdır, ancak çoğu bunun farkında değildir.
Normal sınırlar:
– Optimal: 120/80 mmHg ve altı
– Yüksek normal: 130–139 / 80–89 mmHg
– Hipertansiyon: 140/90 mmHg ve üzeri. Yani “13’e 8” olarak bilinen değer, yüksek normal kabul edilmekte ve kalp hastalığı açısından risk teşkil etmektedir (Kaynak: Türk Kardiyoloji Derneği, 2023).
Gece Yükselen Tansiyon: Gizli Tehdit
Gece uyku sırasında yükselen tansiyon, kalp için sessiz bir tehlike oluşturur. Bu durum “gece hipertansiyonu” olarak bilinir ve kalp yetmezliği ile ilişkilidir.
Uykuda tansiyonu 135/85’i aşan bireylerin kalp krizi ve felç riski üç kat artmaktadır. (Kaynak: Sleep and Cardiovascular Health Study, 2022)
Trigliserit ve Karaciğer İlişkisi
Karaciğer yağlanması yaşayan bireylerde trigliserit genellikle yüksektir. Bu durum, damar sertliği ve kalp büyümesi riskini artırmaktadır.
Özellikle 50 yaş sonrası erkeklerde trigliserit değerleri dikkatle izlenmelidir (Kaynak: Journal of Clinical Lipidology, 2023).
İnsülin Direnci ve Bel Çevresi: Sessiz Tehdit
Artan bel çevresi, sadece kiloyu değil, aynı zamanda kolesterol profilini de olumsuz etkileyebilir. Özellikle insülin direnci bulunan bireylerde:
– HDL düşer.
– Trigliserit artar.
– LDL parçacıkları küçülüp yoğunlaşır.
(Kaynak: American Heart Association, 2020)
Bu durum, görünürde sağlıklı bireylerde bile kalp hastalığı riskini artırabilir.
Trigliserit/HDL Oranı Üzerine Dikkat!
Bu oran, damar sağlığını gösteren önemli bir kriterdir.
– Trigliserit: 200 / HDL: 40 → Oran: 5
Bu durum ciddi kalp-damar hastalığı riski taşımaktadır. Aynı bireyin toplam kolesterolü 180 gibi makul bir seviyede olabilir.
– Trigliserit/HDL oranı 2’nin üzerindeyse kalp hastalığı riski başlar. (Kaynak: Cleveland Clinic Journal of Medicine, 2021)
Kolesterol Yüksekliği Her Zaman Tehlikeli mi?
Kolesterol düzeyiniz normal olsa bile, damarlarınıza zarar verebilecek kolesterol taşıyıcıları olabilir.
Yeni nesil araştırmalar, küçük ve yoğun LDL parçacıklarının damar duvarlarına daha kolay girdiğini ve plak oluşumunu hızlandırdığını göstermektedir. (Kaynak: JAMA Cardiology, 2023).
Harvard Tıp Fakültesi’ne göre, kalp krizi geçiren bireylerin %50’sinin kolesterolü “normal” seviyedeydi. Ancak detaylı analizlerde bu kişilerin küçük, yoğun LDL taşıyıcıları bulundukları tespit edilmiştir. (Kaynak: Harvard Medical School, 2022).
Kalp Sağlığında Gizli Riskler
LDL düzeyiniz 100 olsa bile, parçacıkların küçük olması kalbinizi tehlikeye atabilir.
Bu farkı anlamak için kullanılan testlerden biri, Lipoprotein Parçacık Boyutu Analizi (NMR LipoProfile) testidir. Bu test, sadece kolesterol miktarını değil, taşıyan parçacıkların sayısını ve boyutunu da ölçer.
Aynı miktarda atığı, birkaç büyük “kamyon” mı taşıyor? Yoksa çok sayıda küçük “damperli kamyon” mu? İkincisi, damar açısından daha tehlikelidir.
Görünüşte Sağlıklı, İçte Riskli
“Yememe dikkat ediyorum, biraz tansiyonum var ama ilaca başlamadım, kolesterolüm de biraz yüksek…”
Bu düşünce, Türkiye’deki milyonlarca kişinin ortak hissiyatıdır.
Ancak bu iyi niyetli ihmal, kalbin en sevmediği durumdur. Çünkü bu hastalıklar, sessiz bir şekilde ilerleyip ani sonuçlar doğurabilir.
Kalp sağlığı, dış görünüşle ölçülmez. Tansiyonunuz sorun çıkarmayabilir ama yıllar içinde damarlarınıza zarar verebilir. Kolesterolünüz rahatsızlık vermese de, her gün damar içinde birikim artmaktadır.
Bu nedenle düzenli ölçüm, takip ve gerektiğinde tedavi önemlidir. Kalbiniz, sizin sorumluluğunuzdadır.
Statin İlaçlar: Efsaneler ve Gerçekler
Statinler, karaciğerde kolesterol üretimini azaltarak LDL seviyesini %30-50 oranında düşürür. Ancak bazı bireylerde kas ağrısı gibi yan etkiler ortaya çıkabilir.
– 10 yıl boyunca statin kullanan bireylerde kalp krizi riski %30 oranında azalır.
– En büyük faydayı 40–65 yaş arası riskli bireyler elde eder.
(Kaynak: The Lancet, 2020 meta-
