Yaşam tarzınızda gerçekleştireceğiniz basit ama etkili değişikliklerle, dünya genelinde milyonlarca bireyi etkileyen demans riskini %45 oranında azaltmak mümkündür.
Sosyal medyada Dr. Bing olarak bilinen Nörolog Baibing Cheng, beyninizi uzun vadede korumanın bilimsel temellere dayanan beş şaşırtıcı yöntemini paylaştı.
Dünya genelinde 50 milyondan fazla insanı etkileyen demans, 65 yaş üstü bireylerde özerklik kaybının başlıca nedenidir. Bu durum, hafıza, dil ve muhakeme gibi bilişsel yeteneklerde ilerleyici bir düşüş ile kendini göstermektedir. Alzheimer hastalığı, demans vakalarının yaklaşık %70’ini oluşturmaktadır. Ancak bilim dünyasından umut verici bir haber geldi. The Lancet dergisinin 2024 tarihli araştırmasına göre, demans vakalarının %45’ten fazlası önlenebilir risk faktörlerine bağlıdır.
Nörolog Dr. Baibing Cheng, bu gerçeği vurgulayarak beyin sağlığını korumak için herkesin atabileceği beş somut adımı sıraladı:
1. Rutinin dışına çıkın: Beyninize yeni görevler verin
Dr. Cheng, “Sadece bulmaca çözmek veya satranç oynamak gibi alışkanlıklar faydalı olabilir, ancak yeterli değildir” diyerek uyarıda bulunuyor.
Beynin asıl ihtiyacı, yeni sinirsel bağlantılar kurmasını sağlayan zorlayıcı aktivitelerdir. Yeni bir dil öğrenmek veya enstrüman çalmayı denemek gibi zihinsel olarak uyarıcı faaliyetler, nörologların “bilişsel rezerv” olarak adlandırdığı kapasiteyi güçlendirir. Bu rezerv, beynin yaşa bağlı işlev kayıplarını telafi etme yeteneğini artırarak demans belirtilerinin ortaya çıkmasını geciktirir.
2. Göz ardı edilen risk: İşitmenizi kontrol ettirin
Pek çok kişi için bilinmeyen bir gerçek, The Lancet’in 2023 tarihli bir çalışmasıyla doğrulanmıştır. Düzgün bir şekilde tedavi edilmemiş işitme kaybı, demans için en önemli değiştirilebilir risk faktörlerinden biridir.
Kulak sesleri az algılandığında, beyin duymak ve anlamak için daha fazla çaba göstermek zorunda kalır. Bu durum, normalde hafıza ve düşünme için kullanılacak kaynakların başka bir yöne kaymasına ve zamanla beynin belirli bölgelerinin körelmesine yol açar.
Dr. Cheng, özellikle 60 yaşından sonra düzenli işitme testi yaptırmayı ve gerekirse işitme cihazı kullanmayı öneriyor.
3. Beynin temizlik saati: Kaliteli uykunun gücü
Derin uyku, beynin kendini temizlemesi için kritik bir süreçtir. Vücut, Alzheimer hastalığıyla ilişkilendirilen beta-amiloid gibi toksik proteinleri bu uyku evresinde beyinden uzaklaştırır.
Kalitesiz uyku ise bu temizlik mekanizmasını engelleyerek zararlı proteinlerin birikmesine neden olur. Nörolog, “Geceleri horluyorsanız veya nefesiniz kesiliyorsa uyku apnesi testi yaptırmalısınız. Bu, düşündüğünüzden çok daha ciddi bir sorundur” diye uyarıyor.
4. Sosyal izolasyona dikkat: Bağlantıda kalın
Sosyal izolasyonun beyin sağlığı üzerinde doğrudan ve ölçülebilir etkileri bulunmaktadır. Düzenli sosyal etkileşimlerin yokluğunda, karar verme ve çalışma belleği gibi kritik fonksiyonlardan sorumlu olan prefrontal korteks daha hızlı körelir.
Dr. Cheng, “Yüzlerce arkadaşınızın olmasına gerek yok, ancak sevdiklerinizle, komşularınızla veya dahil olduğunuz topluluklarla sürekli ve anlamlı bağlar kurmak kritik önem taşır” diye vurguluyor.
5. Belki de en önemlisi: Ruh sağlığınızı koruyun
Kaygı, kronik stres ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar beyinde ciddi tahribata yol açar. Bu durum, beyin iltihabını artırarak hipokampus gibi hafıza merkezlerinin hacmini küçültür ve uyku düzenini bozar.
Dr. Cheng, “Bu adım, belki de hepsinden en önemlisi” diyerek ruh sağlığının beyin üzerindeki derin etkisine dikkat çekiyor. Terapi, düzenli egzersiz ve gerektiğinde ilaç tedavisi gibi yöntemlerle ruh sağlığını korumak, demansa karşı alınacak en güçlü önlemlerden biridir.
