Çevresel faktörler, katkılı gıdalar ve ilaçlar, karaciğerin doğal detoks işlevini olumsuz etkiliyor. Bu nedenle, karaciğerimize destek vermemiz oldukça önemli. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Meltem Ergün, karaciğer sağlığını korumanın yollarını paylaşıyor:
Prof. Dr. Meltem Ergün
Karaciğerin Önemli Görevleri
Karaciğer, 1,4-1,7 kg ağırlığında, yumuşak, pembemsi-kahverengi ve üçgen bir yapıya sahip en büyük organımızdır.
– Vücudun kullanabileceği besin maddelerine yiyecekleri dönüştürür.
– Kan pıhtılaştırıcı faktörleri, enzimler ve diğer proteinleri üretir.
– Demir, vitamin, yağ, şeker gibi enerji kaynaklarını depolar.
– Vücuda zararlı olan toksik maddeleri, ilaç ve alkol gibi, temizler.
Karaciğeri Zedeleyen Faktörler
Alkol: Uzun süreli ve yoğun alkol kullanımı, karaciğer yağlanması, alkole bağlı hepatit ve siroza yol açabilir. Bu durum, karaciğer nakline kadar gidebilir.
Hepatit Virüsleri: Özellikle Hepatit B ve C virüsleri, zamanla kronikleşerek siroz ya da karaciğer kanserine neden olabilir.
Obezite: Yağlı yiyeceklerle dolu batı tipi beslenme, aşırı protein, şeker ve karbonhidrat alımı karaciğeri yağlandırır.
Bazı İlaçlar ve Bitkisel Ürünler: Uzun süreli, yüksek dozda ya da bilinçsiz kullanılan ilaçlar, takviye edici ürünler ve bazı bitkisel kürler karaciğerde hasara yol açabilir.
Zehirli Maddeler: Pestisit, solvent gibi kimyasallar ve bazı mantar türleri de karaciğerde toksik hasara neden olabilir.
Uzun Süre Aç Kalmak: Uzun süre aç kalmaya neden olan diyetler ya da hızlı kilo verme, karaciğer iltihaplanmasını ve yağlanmasını tetikler.
Sigara: Uzun süreli sigara kullanımı, karaciğerde hücre hasarına yol açar.
Karaciğerin Görevini Yerine Getiremediği Durumlar
Uzun süreli alkol tüketimi, hasar belirli bir eşiği geçince siroz gelişimine neden olabilir.
Zehirli mantar tüketimi, viral hepatitler ve aşırı ilaç kullanımı gibi durumlar da karaciğeri aniden çökertebilir.
Karaciğer Yağlanması ve Riskler
Basit yağlanma genellikle belirti vermezken, ilerlediğinde bel çevresinde yağlanma ve obeziteye yol açabilir. Karaciğer yağlanmasıyla birlikte diyabet, kalp krizi, inme ve damar sertliği riski de artar.
Karaciğere Destek Olmanın Yolları
Karaciğer, kendi kendini temizleyebilir. Ancak günümüzde artan toksin maruziyeti nedeniyle ona destek vermek önemlidir.
– Alkol alışkanlığınız varsa, bırakın. Alkolü tamamen bırakan bir kişinin karaciğer enzimleri 4 hafta içinde düzelmeye başlar.
– Hazır ve işlenmiş gıdalardan kaçının. Akdeniz tarzı beslenin ve kilo almaktan uzak durun.
– Hepatit aşılarınızı ihmal etmeyin.
– Gereksiz ilaç kullanmaktan kaçının. Takviye ürünlerden uzak durun.
– Günde en az 2-2,5 litre su içerek hem toksinlerin atılmasını hem de safra akışını kolaylaştırın.
– Düzenli egzersiz yapın.
– Gece 23.00-03.00 saatleri, karaciğerin kendini yenilediği saatlerdir; bu nedenle erken uyuyun.
Test Yaptırmak Önemli
Kontrollerinizi aksatmayın. ALT, AST, GGT, ALP, Bilirubin ve Albumin gibi testler, karaciğer sağlığını gösterecek temel değerlerdir. Bu testler sayesinde erken aşamada karaciğer sorunları tespit edilebilir ve gerekli önlemler alınabilir.
Karaciğer Dostu Gıdalar
Aşağıdaki gıdalar, karaciğer yağlanmasını önlemeye ve toksinlerin atılmasına yardımcı olur:
– Enginar
– Sarımsak
– Limon
– Zeytinyağı
– Yeşil yapraklı sebzeler
– Ceviz
– Pancar
– Zerdeçal
