Lyme hastalığı, güçlü taklit yeteneği ile pek çok kaynakta “gizli pandemi” olarak adlandırılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, Lyme hastalığının görüldüğü ülkeler arasında Türkiye de bulunmaktadır.
Biyolog Prof. Dr. Barbaros Çetin, “Ancak hastalık ve hastalığın yayılma hızı hakkındaki farkındalığımız çok düşük. Dünyayı tehdit eden bu tehlikeye karşı dikkatli olmalıyız” diyerek Lyme ile ilgili bilinmesi gereken önemli noktaları açıkladı:
Prof. Dr. Barbaros Çetin
Neden Lyme?
Hastalığın ilk vakası 1977 yılında ABD’nin Connecticut eyaletindeki Lyme kasabasında tespit edilmiştir. Bu nedenle hastalığın ismi de buradan gelmektedir.
Teşhisi zor değil
Geçmişte testlerin başarı oranı düşük olsa da, günümüzdeki gelişmiş teknikler sayesinde Lyme hastalığının tanısı oldukça kolaylaşmıştır. Hastalığın varlığı, kan, idrar ve PCR testleri ile tespit edilebilmektedir.
Erken teşhis önemli
Hastalığın tedavisi, erken tanı ile oldukça basit hale gelirken, geç kalındığında tedavi süreci zorlaşmakta ve hastalık kronikleşebilmektedir. Lyme hastalığı, vücutta önemli organları etkileyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Hangi hastalıklarla karıştırılır?
“Borrelia burgdorferi” bakterisinden kaynaklanan Lyme, “içimizdeki sessiz katil” olarak nitelendirilmektedir. Hastalık, kalp krizi, şizofreni, bipolar bozukluk, beyin tümörü, bazı kanser türleri, otizm, huzursuz bacak sendromu, ürtiker, haşimato tiroidi, çölyak, Alzheimer, Parkinson, MS ve ALS gibi birçok hastalığın belirtilerini taklit edebilmektedir.
Tek tipik belirtisi
Lyme hastalığının tek tipik belirtisi, deride oluşan öküz gözü görünümündeki halkasal pembe-kırmızımsı kızarıklıktır. Ancak bu belirti hastaların sadece az bir kısmında görülmektedir.
Başka hastalıklarla karıştırılan belirtileri
– Ciltte kırmızı döküntüler
– Kronik yorgunluk
– Tek veya çift taraflı yüz felci
– Sürekli uyku bozukluğu
– Vücudun tamamında gezen ağrılar
– Titreme, karıncalanma
– Psikolojik semptomlar
– Kalp çarpıntısı, sürekli baş ağrısı ve migren
– Ani görme kaybı
– Ani sağırlık
Nasıl bulaşır?
Başlangıçta sadece basit bir romatizma olarak düşünülen Lyme hastalığı, son 20 yılda diğer hastalıkları taklit ettiği ve yaygınlığının sanıldığından daha fazla olduğu anlaşılmıştır. Lyme’a yakalananlar, hastalığın taklit ettiği diğer hastalıklarla yaşamak zorunda kalmaktadır. Geçmişte hastalığın sadece kenelerle yayıldığı düşünülürken, günümüzde kan emen bit, pire, sivrisinek, tahtakurusu ve at sineği gibi başka böceklerle de bulaştığı bilinmektedir. Ayrıca, kedi ve köpek gibi evcil hayvanların salya ve idrarı da insanlara Lyme hastalığını bulaştırabilir.
Çok hızlı yayılıyor
Amerika’daki Lyme hastalarının sayısının birkaç yıl içinde en az 80 milyona ulaşması beklenmektedir. Dünyada kesin bir sayı olmamakla birlikte, yapılan araştırmalar durumun daha da kötüleştiğini göstermektedir. Dünya nüfusunun %90’ının yaşadığı Kuzey Karolina’da kene kaynaklı en yaygın hastalık olma özelliğini sürdürmektedir.
Türkiye’de yaklaşık 8-10 milyon hasta var
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, Lyme hastalığının görüldüğü ülke sayısı 117’dir. Bu ülkeler arasında yer alan Türkiye’de yaklaşık 8-10 milyon insan Lyme hastalığı ile mücadele etmektedir. Son 20 yıldır gerçekleştirdiğim araştırmalar, Lyme’ın insanlık tarihinin en uzun süreli pandemisi olduğunu ortaya koyuyor.
Önlem alınmalı
Ülkemizde büyükşehirlerdeki tıp fakültelerinde Lyme araştırma merkezlerinin kurulması elzemdir. Genç doktorların, dünya genelinde salgın haline gelen Lyme hastalığına odaklanmaları büyük bir ihtiyaç haline gelmiştir. Ayrıca, Sağlık Bakanlığı’nın kamuoyunda farkındalık oluşturmak amacıyla ‘Lyme hastalığı ile mücadele eylem planı’nı bir an önce hayata geçirmesi gerekmektedir.
