Boğmaca, tıbbi adıyla pertussis, solunum yollarını etkileyen son derece bulaşıcı bir bakteriyel hastalıktır. Özellikle bebeklerde yaşam kaybına kadar gidebilecek ciddi sonuçlar doğurabilir. Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Manolya Kara, dünya genelinde yıllık 20-40 milyon arasında boğmaca vakası yaşandığını belirterek, “Her yıl yaklaşık 300.000 kişi, çoğu çocuk olmak üzere, boğmaca nedeniyle hayatını kaybetmektedir” açıklamasında bulundu.
YENİDOĞANLARDA HAYATİ RİSK OLUŞTURABİLİYOR
Yeni doğanların bağışıklık sisteminin henüz gelişmemiş olması ve aşı serilerinin tamamlanmamış olması nedeniyle boğmaca riski taşıdığını vurgulayan Doç. Dr. Kara, “Boğmaca, bir yaş altındaki bebeklerde nefes durması, beyin içi kanama, nöbet ve hatta yaşam kaybı gibi ağır seyirler gösterebilir” diyerek hastalığın ciddiyetine dikkat çekti.
‘İLK HAFTALARDA SOĞUK ALGINLIĞI İLE KARIŞTIRILABİLİYOR’
Hastalığın üç evrede ilerlediğini belirten Dr. Kara, özellikle ilk haftalarda soğuk algınlığıyla karıştırıldığını ve bu dönemde bulaşıcılığın en yüksek seviyeye ulaştığını ifade etti. “Hastalık genellikle 3 evrede seyreder ve belirtiler zamanla şiddetlenir. İlk evrede, ‘kataralevre’ 1-2 hafta sürer ve bu aşamada hastalar basit bir soğuk algınlığından ayırt edilemez. Hafif ateş, burun akıntısı, öksürük ve halsizlik gibi nezle benzeri bulgular gözlenir. Bu dönem, bulaşıcılığın en yüksek olduğu evredir” dedi.
Hastalığın ikinci evresinde, klinik bulgular belirginleşir. “Çocuklarda morarmaya neden olan öksürük nöbetleri, derin bir iç çekme ile nefes alma ve sıklıkla kusma ile seyreder. Bu aşamada öksürükler o kadar şiddetli olabilir ki, beyin içi kanama, kaburgalarda çatlaklar ve nöbet geçirme gibi ciddi komplikasyonlar görülebilir. İyileşme evresinde öksürük nöbetleri azalır ancak haftalarca sürebilir ve genel durum düzelir. Ancak bu dönemde başka bir solunum yolu enfeksiyonu öksürüğü yeniden alevlendirebilir.”
BOĞMACA BEBEKLERDE ÇOK CİDDİ SEYREDİYOR
Doç. Dr. Kara, “Boğmaca, yoğun ve kontrol edilemeyen öksürük nöbetlerine yol açar. Bu nöbetler solunum güçlüğü, kusma, bayılma ve kaburga kırıklarına neden olabilir. Bebeklerde nefes durmasına (apne) ve ciddi akciğer enfeksiyonlarına yol açabilir. Bu nedenle hastalık oldukça ciddi bir seyir izler” şeklinde konuştu.
‘KOLAYCA YAYILIR, TOPLUM SAĞLIĞI İÇİN DE RİSK OLUŞTURUR’
Doç. Dr. Manolya Kara’nın aktardığına göre, boğmaca öksürük ve hapşırık yoluyla kolayca yayılır ve kalabalık ortamlarda hızlıca bulaşabilir. Özellikle ergenler ve genç erişkinler hastalığı hafif belirtilerle geçirebildiğinden çevrelerine kolayca bulaştırabilirler. Ayrıca yaşlılar, bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler ve hamile kadınlar için de ciddi bir risk oluşturur. Toplum bağışıklığı (sürü bağışıklığı) sağlanamazsa, salgınlar meydana gelebilir. Aşı ile önlenebilir bir hastalık olmasına rağmen, bağışıklığın zamanla azalması ve aşılanma oranlarının düşmesi nedeniyle ara ara salgınlar yaşanabilmektedir. Aşılanmamış kişiler, toplumda hastalığın yayılmasına katkıda bulunabilir. Bu nedenle boğmaca, önlenmesi gereken ve toplum sağlığı açısından önemli bir hastalıktır” sözlerini kullandı.
‘BEBEKLERİ KORUMANIN EN ETKİLİ YOLU: ANNENİN AŞILANMASI’
Toplum sağlığını korumak amacıyla anne adaylarının aşılanmasının önemine dikkat çeken Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Zeynep Ece Utkan Korun, “Boğmaca aşısı çocuklara ikinci aydan itibaren uygulanmaya başlar. Ancak bu süre zarfında bebek savunmasız durumdadır. Anne adaylarının gebelikte Tdap aşısı olması, antikorların plasenta yoluyla bebeğe geçişini sağlarken, bebeği doğumdan sonraki ilk aylarda korur. Bu koruma hayati bir öneme sahiptir. Her gebelikte Tdap aşısı yapılması önerilmektedir” şeklinde konuştu.
AŞI NE ZAMAN VE KİMLERE YAPILACAK?
Uzman Dr. Utkan Korun, yeni uygulama kapsamında boğmaca aşısının gebeliğin 18 ile 36. haftaları arasında, tercihen 20. haftadan sonra yapılacağını belirtti. “Daha önceki gebeliğinde aşı olan bir kadın, yeni gebeliğinde de aşı yaptırmalıdır. Çünkü bağışıklık zamanla azalır ve aşı her gebelikte tekrarlanmalıdır” dedi.
Boğmaca aşısının uygulaması, ABD, İngiltere, Kanada ve birçok Avrupa ülkesinde uzun süredir devam ettiğini anımsatan Dr. Korun, aşının güvenilirliği konusunda şu bilgileri verdi: “Bu aşı inaktif, yani ölü bir aşıdır. Canlı mikrop içermez. Dolayısıyla gebelikte uygulanması güvenlidir. Yan etkileri genellikle hafif olup, enjeksiyon yerinde ağrı, hafif ateş veya halsizlik gibi geçici durumlar yaşanabilir.”
ANNE ADAYLARINA ÇAĞRI: AŞINIZI GECİKTİRMEYİN
“Unutmayın, sizin bağışıklığınız, bebeğinizin ilk savunmasıdır” diyerek anne adaylarını bilinçli davranmaya davet eden Dr. Zeynep Ece Utkan Korun, gebeliğin ikinci trimesterine girildiğinde bu konuyu takip eden hekimle görüşmenin önemini vurguladı. “Aşıyı aile sağlığı merkezinizde veya hastanenizde ücretsiz olarak yaptırabilirsiniz” ifadesini kullandı.
