Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından yayımlanan Ekim 2025 Gıda Fiyat Endeksi (FFPI) verileri, dünya genelinde gıda fiyatlarının düşmeye devam ettiğini göstermektedir. Endeks, Eylül ayına göre yüzde 1,6 oranında bir azalışla 126,4 puana gerileyerek, Mart 2022’deki zirve seviyesine göre yüzde 21,1 daha düşük bir konumda bulunmaktadır.
TAHIL, SÜT VE ET FİYATLARI DÜŞÜŞÜ DESTEKLİYOR
Küresel düzeydeki fiyat düşüşü, tahıl, süt ürünleri, et ve şeker fiyatlarındaki gerilemelerle desteklenirken, yalnızca bitkisel yağ fiyatlarında küçük bir artış gözlemlenmiştir. Türkiye’de ise gıda fiyatları, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre aynı dönemde 683,7 puana yükselerek, dünya ortalamasının yaklaşık 7 katına ulaşmıştır.
İktisatçı İnan Mutlu’nun TÜİK ve FAO verilerinden yararlanarak hazırladığı grafik, Eylül 2021’i 100 baz alarak yapılan ölçümlerde, dünya ortalamasının 97,9 seviyesinde kalırken Türkiye’nin 683,7’ye yükseldiğini göstermektedir.
FAO’NUN ALT ENDEKS VERİLERİ NE GÖSTERİYOR?
Tahıl fiyatları: Yüzde 1,3 oranında geriledi. Güney yarımküredeki bol hasat ve kuzeyde ekim sezonunun ilerlemesi bu düşüşü tetikledi.
Süt ürünleri endeksi: Yüzde 3,4 oranında azalarak üst üste dört ay boyunca düşüş kaydetti. Avrupa ve Okyanusya’daki üretim artışı ile talep zayıflığı fiyatları aşağı çekti.
Et endeksi: Yüzde 2 oranında bir düşüş yaşandı; bu süreçte özellikle domuz ve tavuk etlerinde belirgin bir azalma gözlemlendi.
Şeker fiyatları: Yüzde 5,3 oranında düşerek Aralık 2020’den bu yana en düşük seviyeye indi.
Bitkisel yağlar endeksi: Yüzde 0,9 artış kaydederek Temmuz 2022’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.
REKOR TAHIL ÜRETİMİ FİYATLARIN YÜKSELMESİNİ ENGELLİYOR
FAO, bu yıl küresel gıda üretiminde rekor seviyede tahıl üretimi (2,97 milyar ton) ve yüzde 30,6’lık stok-kullanım oranı ile arzın güçlü seyrettiğini vurguladı. Bu durum, gıda fiyatlarında kalıcı bir yükselişin önüne geçiyor. Ancak örgüt, Ukrayna hasadı, El Niño etkisi ve enerji piyasalarındaki belirsizlikler nedeniyle gelecekte dalgalanmaların devam edebileceği uyarısında bulundu.
TÜRKİYE’DEKİ FİYAT ARTIŞLARI KÜRESEL EĞİLİMİN TERSİNE
FAO verileri, küresel enflasyonun yavaşladığını gösterirken Türkiye’deki durum bunun tam tersi yöndedir. Eylül 2021’den itibaren Türkiye’de gıda fiyat endeksi yüzde 583 oranında artış göstermiştir. Bu ayrışmanın, döviz kuru geçişkenliği ve üretim-tedarik zincirindeki maliyet artışlarının yurtiçi fiyatlara hızlı bir şekilde yansımasından kaynaklandığı belirtilmektedir.
TÜRKİYE’NİN GIDA FİYATLARINDA KÜRESEL FARKI BÜYÜYOR
Ekonomistler, yüksek enerji maliyetleri, tarımsal verim düşüklüğü, nakliye giderleri ve düşük gelirli tüketicilerdeki talep esnekliği gibi unsurların Türkiye’yi küresel eğilimden ayırdığını ifade ediyor. Küresel gıda enflasyonu yavaşlarken Türkiye’deki fiyatlar hızla artmaya devam ediyor. FAO ve TÜİK verileri arasındaki fark, Türkiye’nin yalnızca kısa vadeli para politikalarıyla değil, aynı zamanda tarımsal üretim, lojistik ve tedarik zinciri reformları ile de mücadele etmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
