Tiroid bezi, yalnızca iki hormon üreterek organların işleyiş hızını düzenleyen önemli bir bezdir.
Bu bez, metabolizma, büyüme-gelişme, kalp, kas ve sindirim gibi hayati süreçlerde kritik bir rol oynar. Bu nedenle vücudun ‘orkestra şefi’ olarak nitelendirilir.
Ancak, tiroid hormonu dengesinin bozulması, aşırı ya da yetersiz hormon üretimine yol açarak ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirebilir…
Tiroid hastalıklarının ülkemizde yaygın bir şekilde görüldüğünü ve özellikle kadınların bu konuda dikkatli olmaları gerektiğini belirten İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, önemli bilgiler sundu. İşte açıklamaları:
Hassas Bir Denge
Tiroid bezi, boynun ön kısmında yer alan ve 15-20 gram ağırlığında, kelebek şeklinde bir organdır.
T4 ve T3 olarak bilinen iki hormonun üretiminden sorumlu olan bu bez, hormon salgılanmasını beynin hipotalamus bölgesindeki hipofiz bezi aracılığıyla gerçekleştirir.
Tiroid hormonlarının salgılanması, hassas dengelere bağlıdır.
Vücuttaki Görevleri
Tiroid hormonları, organizmadaki hemen hemen tüm sistemleri etkileyerek büyüme ve gelişimde önemli rol oynar.
Bu hormonların eksikliği, vücut ve kemik gelişiminde gerilik yaşanmasına neden olabilir. Özellikle anne karnında veya doğum sonrasında tiroid hormonu eksikliği, beyin ve zeka gelişimini olumsuz etkileyerek cüceliğe yol açabilir.
Kalbin sağlıklı çalışması ve kan akışının düzenlenmesi için de tiroid hormonları gereklidir.
Ayrıca, bu hormonlar karbonhidrat ve yağ metabolizmasını düzenleyerek kilo kontrolünü sağlar. Kan glikozu, kolesterol ve trigliserit düzeylerinin normal aralıklarda kalmasına yardımcı olur.
Tiroidin düzgün çalışmadığı durumlarda, kadınlarda adet düzensizlikleri ve doğurganlık sorunları yaşanabilir.
Kilo Veremiyorsanız Dikkat
Tiroid hastalıkları çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir ancak bu belirtiler genellikle fark edilmez. İşte dikkat edilmesi gereken bazı durumlar:
HİPOTİROİDİ: Tiroid bezinin az çalışarak düşük hormon üretmesine hipotiroidi denir.
Bu durum, kilo alma, yorgunluk, halsizlik, bitkinlik, uyku eğilimi, şişkinlik, kabızlık, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, unutkanlık ve depresyon gibi sorunlara yol açabilir. Hipotiroidi, kalp atış hızının yavaşlamasına ve kalp kasının zayıflamasına neden olarak kalp yetmezliği riskini artırabilir.
Genellikle teşhis, kan tahlilleri sırasında tesadüfen konulur. Dolayısıyla, açıklanamayan yorgunluk ve diyetle kilo verememe durumlarında hipotiroididen şüphelenilmelidir.
HİPERTİROİDİ: Tiroid bezinin aşırı hormon salgılaması ve kanda tiroid hormonlarının artışıdır. Bu durumda kalp atışları hızlanır ve hipertiroidi hastalarında “çarpıntı” şikayeti sıkça görülür.
Ayrıca, sebebi belirlenemeyen çarpıntılar, ritim bozuklukları ve kalp pompa yetersizlikleri açısından hipertiroidi araştırılmalıdır. Tedavi edilmediğinde kalp yetmezliğine yol açabilir.
Diğer belirtileri arasında kilo kaybı (sağlıklı beslenme ve iştaha rağmen kilo alamamak), terleme, sıcağa toleranssızlık, ellerde titreme, sinirlilik ve uyku bozuklukları bulunur.
Nasıl Teşhis Edilir?
Basit bir kan testi ile hipofiz bezinden salgılanan tiroid uyarıcı hormon miktarı (TSH) ile tiroid bezinden salgılanan T3 ve T4 seviyeleri tespit edilerek tiroid hastalıkları kolayca teşhis edilebilir. Erken tedavi ile bu durumlar düzeltilebilir.
İşte Risk Faktörleri
– Hipotalamus ve hipofiz bezini etkileyen hastalıklar
– Hormonal bozukluklar
– Stres
– İyot eksikliği
– Hormonların rolü olan enzimlerin doğuştan eksikliği ve etkisiz hale getirilmesi
– İleri yaş (Bu dönemde tiroid fonksiyonları doğal olarak zayıflayabilir.)
Haşimoto Tiroidi
20-50 yaş arasındaki kadınlarda sık rastlanan bir hastalıktır. Erkeklerde ise daha nadir görülmektedir. Tedavi sürecinde tiroid hormonlarının verilmesi, iyotlu tuz kullanımından kaçınılması ve cerrahi müdahalelerin sınırlandırılması önem taşır.
Guatr Hastalığı
Tiroid bezinin büyümesi durumudur. Bu büyümeye nodül de eşlik edebilir. Nedenleri arasında iyot eksikliği, hipotiroidi, hipertiroidi, tiroid nodülleri ve tiroid bezi iltihabı yer alır.
Graves Hastalığı
Hipertiroide neden olan kronik bir otoimmün hastalık olup, hipertiroidinin en yaygın sebebi olarak kabul edilir.
Tiroid Nodülleri
Tiroid bezindeki anormal yumrulardır. Nodüller aşırı aktifse hipertiroidiye yol açabilir.
Tiroid Kanseri
Tiroid bezindeki hücrelerin kansere dönüşmesi durumudur. Erken teşhis edildiğinde tedavi başarı oranı yüksek olmaktadır.
