Türkiye, siyaset ve yargıda yaşanan karmaşanın yanı sıra ekonomik alanda da kırılganlık ve belirsizlik döneminden geçiyor. Uzun yıllardır yüksek enflasyon sebebiyle derinleşen yoksulluk, toplumda ciddi bir alarm zilleri çaldırmaya başladı. Asgari ücrete yapılan artışın, yıllık yüzde 31,07’lik enflasyondan daha düşük bir oran olan yüzde 27 ile sınırlı kalması, 2026 yılının dar gelirli kesim için zor geçeceğine dair bir uyarı niteliği taşıyor.
31 Mart yerel seçimlerinde birinci parti olarak öne çıkan CHP’nin, ekonomi alanında sunduğu reform önerileri daha da önem kazandı. 29 Kasım’da gerçekleştirilen 39. Olağan Kurultay’da Parti Meclisi’ne seçilen Ekonomist Kerim Rota, ana muhalefetin ekonomi politika kurulunu yönetmeye başladı. Rota, Cumhurbaşkanlığı Aday Ofisi’nde ekibiyle birlikte çalışmalarını sürdürüyor.
ASGARİ ÜCRET AÇLIK SINIRI ALTINDA!
Cumhuriyet gazetesine açıklamalarda bulunan Rota, iktidarın asgari ücret belirleme sürecini eleştirdi. Rota, “İşçilerin talepleri tamamen göz ardı ediliyor. Açlık sınırını bir kriter olarak almamak gerekir ancak açıklanan asgari ücret, şu anda açlık sınırının altında kalıyor. Ücretlerin asgari ücretten uzaklaştırılması için yeni bir reform paketi hazırlanmalı. Sanayi, tarım ve hizmet sektörlerinde asgari ücret, neredeyse herkesin ücreti haline geldi. Mevcut vergi düzeni ve ekonomik politikalarla bu sorunu çözmek mümkün değil. Öncelikle asgari ücreti insan onuruna uygun bir seviyeye çıkarmalı, ardından diğer ücretleri sanayide beceri setini artırarak ve hizmet sektörünü çeşitlendirerek yükseltmeliyiz. Sanayi ve maliye politikasında yapılacak dönüşümlerle bu hedefler 3-4 yıl içinde gerçekleştirilebilir” ifadelerini kullandı.
Bu hafta Hazine ve Maliye Politika Kurulu’nun ilk toplantısını yaptığını belirten Rota, tarımda küçülme ve konut krizine dair görüşlerini paylaştı. Tarıma “verimli ve etki analizi yapılmış destek” verilmesi gerektiğini vurgulayan Rota, “Türkiye’nin ekonomik bağımsızlığı, gıda güvencesi ve ekolojik sürdürülebilirliğini merkez alıyoruz. Planlı, veriye dayalı ve çevreyle uyumlu bir tarım politikası geliştirmeyi hedefliyoruz. Önümüzdeki birkaç ay içinde daha somut önerilerle kamuoyuna çıkacağız” dedi.
(CHP Parti Meclisi Üyesi Ekonomist Kerim Rota)
CHP KONUT KRİZİNİ NASIL ÇÖZECEK?
Konut krizinin yalnızca sosyal konut üretimi ile çözülemeyeceğini belirten Rota, “Gıda, konut ve eğitim, enflasyonun temel sürükleyicileri arasında. Bu üç alanda da yapısal sorunlarımız mevcut. Bu sorunlarla yüzleşmeden enflasyonu çözmek mümkün değil. Mevcut konut değerlemelerinin doğru yapılması, kayıt dışılığın ortadan kaldırılması ve sanayinin bazı şehirlerdeki ağırlığının azaltılması gibi unsurlar üzerinde çalışmalıyız. Konut kredisi destekleri, devletin üreteceği sosyal konut projeleri ve kiralık konutların doğru takip edilmesi büyük önem taşıyor. Devletin şehircilik ve konut işlerine müdahil olması gerekiyor” şeklinde konuştu.
“Fiyat algımızın darmadağın olduğunu” söyleyen Rota, bu sorunun enflasyonun yüksek olduğu bölgelerde sıkça yaşandığını ifade etti. 2022 yılında neredeyse üç haneli enflasyonla yeniden karşılaşacaklarını dile getiren Rota, “Vatandaşın algısı ile kurumların algısı arasında büyük bir fark var. Hollanda’da biri yüzde 3’lük enflasyona inanmayabilirken, biz yüzde 30’luk bir enflasyona inanmakta zorlanıyor ve yüzde 70 hissettiğimiz bir enflasyon var. Bu durumun düzelmesi için enflasyonun yüzde 10’un altına inmesi şart” dedi.
CHP’NİN HEDEFİ: VERGİ REFORMU
Rota, CHP’nin vergi reformunu adım adım belirlediğini ifade ederek, ayrıntıları şu şekilde aktardı:
“Bu yıl dolaylı vergilerden elde edilecek pay yüzde 62, bu oran OECD ülkeleri içinde oldukça yüksek. Hükümet, geçen yıl 1.6 trilyon lira kurumlar vergisi toplama hedefliyken, bu yıl da aynı hedefi sürdürüyor. Ancak maaşlardan otomatik olarak kesilen gelir vergisi bu yıl yüzde 65 daha fazla toplanacak. Bu vergi düzeninin köklü bir şekilde değiştirilmesi gerekiyor. CHP iktidarında dolaylı vergiler 5 yıl içinde yüzde 50’nin altına düşecek, doğrudan vergiler ise artacak. Böylece KDV, ÖTV gibi vergi oranlarında indirim yapma imkanı doğacak ve bu da otomobil ve konuta erişimi kolaylaştıracaktır.”
BÜTÇEDE 3,6 TRİLYON TL VERGİ AFFI!
2026 bütçesi hakkında değerlendirmelerde bulunan Rota, iktidarın bütçe yönetimine ve tasarruf politikalarına eleştiride bulundu:
“2024’ün nisan-mayıs aylarında 100 milyar lira kadar kamu tasarrufu hedefleniyor. Ancak bu hedefin ne kadarının gerçekleştiği belirsiz. Hesap verilebilirlik ve şeffaflık yoksa tasarruf sağlamak mümkün olmaz. Bu yılın bütçesi oldukça katı; 13 trilyon lira vergi geliri hesaplanırken, bunun dışında elle tutulur fazla bir gelir yok. 19 trilyon lira harcamanın 2.7 trilyonu faiz harcamasına gidiyor. Bu, son 15 yılın en yüksek oranı. Ayrıca bu yıl 3.6 trilyon lira istisna ve muafiyetlere ayrılmış durumda. Bunun 1.1 trilyonu asgari ücret muafiyeti olarak açıklanırken, kalan kısmının kimlere teşvik olarak verildiği ise belirsiz. İstisnaların toplamı 75 milyar dolara ulaşıyor ki bu, dünya genelinde büyük bir miktar ve detaylarına hakim değiliz. Bu noktadan önemli ölçüde katma değer elde edilebilir.”
ÇOCUKLARA BİR ÖĞÜN ÜCRETSİZ YEMEK BÜTÇEDE YOK!
CHP’nin 2026 bütçesine yönelik olarak 800 sayfalık bir şerh koyduğu bilgisini veren Rota, partisinin çocuk yoksulluğuyla yeterince mücadele etmeyen bütçeye tepki gösterdi. Okullarda bir öğün ücretsiz yemek uygulamasının hayata geçirilmesi için çağrıda bulunan Rota, bu projenin yalnızca 4 milyar dolara mal olacağına dikkat çekti. Sponsorlar ile maliyetin daha da düşeceğini belirten Rota, “1970’lerden beri çocuklar, bir öğün ücretsiz yemeğe bu kadar ihtiyaç duymamıştı. Bu projeye on binlerce sponsor destek verebilir. Ancak bunu yapmıyorlar. Bu bir tercih meselesi, kaynak meselesi değil. Çocukların en azından bir öğün sağlıklı beslenmesi sağlanabilirdi. Genel sağlık sigortasını ödeyemeyen 6 milyon genç var. Yoksullukla mücadele, kaynak değil zihniyet meselesidir. Bunlar, bütçenin ilk kalemleri arasında yer almadı” ifadelerini kullandı.
