Türkiye, 2026 yılına yüksek enflasyon ortamında adım atarken, geniş halk kesimleri için lüks yılbaşı kutlamaları hayal olmaktan çıkıyor. Bu yıl dışarıda eğlence maliyeti, kişi başı 2 bin TL’den başlayarak 30 bin TL’ye kadar tırmanıyor.
TÜİK’in kasım ayı verilerine göre, yıllık fiyat artış oranı lokanta ve oteller grubunda yüzde 34, mal ve hizmetler grubunda yaklaşık yüzde 30, eğlence ve kültür grubunda ise yaklaşık yüzde 26 olarak kaydedildi. Bu sene, mütevazı pub ve barlarda, birkaç içecek ve atıştırmalık ile sınırlı bir kutlamanın kişi başına maliyeti 2 bin TL civarında gerçekleşiyor. Canlı müzikli restoranlarda ise geçmişte standart olan “limitsiz içki” uygulaması artık “sınırlı kadeh” servisiyle yer değiştiriyor.
Orta segment mekanlarda, kişi başı fiyatlar menü ve organizasyona bağlı olarak 3 bin 500-7 bin TL arasında değişiyor. Otel galalarının fiyatları ise kişi başı 8 bin TL’den başlayıp 15 bin TL’ye kadar çıkabiliyor. Ünlü sanatçıların sahne aldığı gala gecelerinde fiyatlar 30 bin TL’yi geçebiliyor. Ulaşım ve konaklama faktörleri de eklendiğinde, yeni yılı dışarıda karşılamak, orta gelir grubundaki bireyler için bile stres kaynağı haline geliyor.
RİSK ARTIYOR
Uzun yıllardır “Bize de enflasyon var, maliyetlere katlanmak zor” diyen sektör, yılbaşında masaları doldurma hedefi güdüyor. Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği Başkanı Kaya Demirer, üye işletmelerin fiyat artışını yüzde 0-15 arasında tuttuğunu belirtiyor ve şu ifadeleri kullanıyor:
“Geçen yıla kıyasla daha az kârlı bir fiyatlandırmayı tercih ediyorlar çünkü işletmelerini dolduramamaktan ve iyi ambiyans sunamamaktan endişeliler. Sabit gelirlilerin yeme-içme ve eğlence sektöründen uzaklaşması, sürdürülebilirlik riski anlamına geliyor. Bu durum, işletmeleri daha esnek çözümler üretmeye zorunlu kılıyor. Aksi takdirde sektör, geniş kitlelerden koparak daha sınırlı bir müşteri grubuna hitap eden bir yapıya dönüşme riskiyle karşı karşıya kalıyor; ‘sürümden kazanma’ stratejisi geçmişte kalıyor.”
‘BİREYLER İÇE KAPANIYOR’
İktisatçılar, kitlelerin yaşam tarzları arasındaki ayrımın giderek keskinleştiğini ifade ediyor. Ekonomist Mustafa Sönmez, yüzde 80’lik kesimin eğlenceye ve dışarıda yeme-içmeye bütçe ayırmadığını, tepedeki yüzde 20’nin ise sıklık ve kaliteyi düşürdüğünü belirtiyor. En üstteki yüzde 5’in sektörü ayakta tutacak talebi oluşturduğunu, ancak yine de işyeri kapama ve daralmalar yaşandığını vurguluyor. Sönmez, “Artık arkadaş grupları finansal güçlerine göre ayrışıyor. Evlerde de davetler olamıyor. Yoksullaşmayla birlikte içe kapanmalar artıyor.” diyor.
TOPLUMDA FARKLAR DERİNLEŞİYOR
İktisadi Düşünce Tiyatrosu Kurucusu Prof. Çiğdem Boz, orta üst gelir grubunun bile harcama alışkanlıklarında önemli değişiklikler yapmak zorunda kaldığını dile getiriyor. “Gelir dağılımındaki çarpıklığı anlamadan sosyalleşme ve eğlence olgusunun seyrini anlayamayız.” diyen Boz, bir “refah krizi” olduğuna dikkat çekerek durumu şu şekilde özetliyor: “Kriz deyince döviz kuru dalgalanması anladık, şimdi ise döviz sabit ama insanlar temel ihtiyaçlarda bile zorlanıyor. Çalışanlar yemek çeklerini öğle yemeği için değil, evin ihtiyaçlarını satın almak amacıyla kullanıyor. Kamuoyu araştırmaları, beş kişiden üçünün eğlenceye ayırdığı bütçe ve zamanın azaldığını gösteriyor. Streaming platformları, dışarıda eğlenmenin alternatifi haline geliyor. Servetleri artan rantiye sınıf için her şey çok farklı. Onlarla bambaşka bir evrende yaşıyoruz. Hepimiz için artık normalleşen fiyat artışları, talep değil, kâr enflasyonu ile açıklanabilir.”
