İlaç, yem, su ve elektrik gibi temel girdi maliyetlerindeki artış, süt üreticilerini zor durumda bırakıyor. Ulusal Süt Konseyi (USK) tarafından açıklanan çiğ süt tavsiye satış fiyatına göre, çiğ sütün litresi 17,15 TL’den işlem görüyor. Ancak, USK’nın aralık ayına ait bölgelere göre hazırladığı 1 litre çiğ süt maliyet tablosuna bakıldığında, sütün maliyetinin 15,60 TL seviyesinde olduğu görülüyor. Marketlerde ise sütün litresi 30 ile 40 TL arasında değişiklik gösteriyor. Kar elde edemeyen üreticiler, hayvancılıkla olan bağlarını koparma yoluna gidiyor.
Hayvancılıktan uzaklaşmanın son örneklerinden biri, Afyonkarahisar’ın Dazkırı ilçesinde yaşandı. Aile tarımı yöntemiyle hayvancılık yapan Bülent ve Sevgi Toker, yaklaşık 30 yıl boyunca süt üretimi gerçekleştirdikten sonra, 10’u süt ineği olmak üzere toplam 20 hayvanlarını sattı. Geçtiğimiz aylarda hayvanlarını 1 milyon 300 bin TL’ye satan çift, borçlanarak aynı ilçede 2 milyon TL’ye bir daire satın aldı ve bu daireyi aylık 10 bin TL’ye kiraya vererek yeni bir gelir kaynağı oluşturdu.
“HER ŞEYİ SATTIK ÜZERİNE BORÇLANDIK”
Bülent Toker, “Yaklaşık 30 yıl her gün çalıştık ama artık bunun bir anlamı kalmadığı için süt üretimini bıraktık. Hayvanların tamamını satmak zorunda kaldık, fakat 30 yıl boyunca gösterdiğimiz çabanın karşılığı olarak bir ev bile alamadık. Üzerine borçlanarak ancak bir daire satın alabilmiş durumdayız. Şimdi o evden aylık 10 bin TL kira alıyoruz ve bir yandan da çiftçilik yapmaya devam ediyoruz. Geçimimizi ancak bu şekilde sağlayabiliyoruz” dedi.
Yem, saman ve silaj maliyetlerini hesapladığında, çiğ sütün litre fiyatının her durumda aşıldığını belirten Toker, “Kendi emeğimizi hesaba bile katmadık. Haftanın her günü çalışarak emeğimizi dikkate alsaydık, tamamen bunalmış olurduk. Üretici, litre başına sürekli zarar ediyor. İnekler birbirini yiyor; bir inek satıyoruz, saman ve yem alıyoruz. 1 litre süt alabilmek için 1,5 kilo yem bile alamıyoruz. Bir ineğin günde en az 9 kilogram yem yemesi gerekiyor ki verimli bir süt alabilelim. Gerçek maliyet aslında 15 TL’nin üzerinde” ifadelerini kullandı.
Sevgi Toker ise, “Bu kadar yıl boyunca küçük üreticiler olarak işçilik maliyetini hesaba katmadığımız için ayakta kalmayı başardık. Üretimi bıraktığımızdan bu yana yaklaşık 3 ay geçti ama eğer devam etseydik, aylık ortalama 3 ton süt üretecek ve yaklaşık 5 bin TL kazanacaktık. Bu, iki kişinin sürekli olarak verdiği emeğin karşılığı. Bize öğretilen en temel bilgilerden biri, 1 litre sütün 4 kilo yem alması gerektiğiydi ama şu anda bu durumdan çok uzaktayız. Tüm bunları göz önünde bulundurarak hayvanlarımızın tamamını sattık ve üzerine kredi çekerek bir daire aldık. En azından eskisi kadar yorulmuyoruz” şeklinde konuştu.
