Milyonlarca çalışanın geleceğini etkileyecek asgari ücret görüşmeleri için geri sayım başladı. Hem işçi hem de işveren tarafı, dikkatlerini Ankara’ya çevirmiş durumda. Ekonomik koşullar göz önüne alındığında, zam oranlarının yüzde 20 veya 25 civarında olacağı öngörülüyor. Ancak, işçi temsilcileri, beklenen enflasyon oranının altında bir zam yapılmasının “sefalet” anlamına geleceğini vurgularken, işverenler de maliyet artışlarından duydukları kaygıyı dile getiriyor. TÜRK-İŞ, komisyon yapısının değiştirilmesine yönelik iktidardan yanıt beklerken, DİSK ise asgari ücret konusundaki taleplerini ve eleştirilerini bugün açıklayacak.
Çalışma ekonomisi uzmanı Prof. Aziz Çelik, Türkiye ekonomisinin büyümesine rağmen çalışanların milli gelirden aldıkları payın 50 yıl önceki yüzde 80’den yüzde 43’e gerilediğini hatırlatıyor. 2026 asgari ücret tartışmalarının komisyon yapısına odaklandığını belirten Çelik, asıl sorunun ücretlerin nasıl belirleneceğine dair bağlayıcı kuralların olmaması olduğunu ifade ediyor. Anayasanın çalışanların geçim şartları ve ülkenin ekonomik durumunu esas aldığını belirten Çelik, yeterli yasal düzenlemelerin eksikliği nedeniyle hükümetin keyfi davrandığını savunuyor.
Çelik, “yoksulluk sınırının yarısından az olmaması” ilkesinin benimsenmesi gerektiğini vurguluyor. Ayrıca, kişi başına gelirin dikkate alınarak yüzde 60-80 aralığına endekslenmesi gerektiğini belirtiyor. Çelik’in değerlendirmesine göre, 2026 için belirlenen asgari ücret 40 bin ila 50 bin TL arasında olabilir. Bu düzeyin ekonomik büyüme ile uyumlu olduğunu vurgulayan Çelik, asgari ücretin işverenleri değil, işçileri korumayı hedeflediğini ifade ediyor. Franklin Roosevelt’in sözlerini hatırlatarak, asgari geçim ücretinin altında ödeme yapan işletmelerin faaliyet gösterme hakkı olmaması gerektiğini dile getiriyor.
“YÖNTEMLERİ EMEĞE SALDIRI”
Siyasal iktisatçı İnan Mutlu, asgari ücretin açlık sınırının sadece yüzde 75’ini karşılayacak seviyede olmasının, çalışanların ücretlerine yönelik önümüzdeki dönemde daha yüksek bir saldırının işareti olduğunu belirtiyor. Çok zor bir sürecin kapıda olduğuna dikkat çeken Mutlu, “Sermaye ve iktidar, kârlılık krizini aşmak için her yöntemi deniyor” ifadelerini kullanıyor. İş dünyasında son günlerde sıkça gündeme gelen “bölgesel asgari ücret” ve “kıdem tazminatı fonu” taleplerine ise karşı çıkıyor:
“Bu uygulamalar, 2000 yılından bu yana Dünya Bankası’nın Türkiye’ye önerdiği yapısal reformlardır. Amaç, ülkenin belirli bölgelerini Bangladeş, Pakistan, Mısır gibi ucuz emek cennetlerine dönüştürmektir.” Ekonomist Arda Tunca ise “Düşük ücret ne yatırımı artırır ne de ekonomiyi düzlüğe çıkarır. Aksine iç talebi olumsuz etkiler, gelir dağılımını bozar ve sosyal gerilimi artırır” uyarısında bulunuyor. Tunca, işverenler açısından asıl sorunun maliyet değil belirsizlik olduğunu ifade ederek, bunu siyasetin toplumsal mutabakat üretme kapasitesini kaybetmiş olmasına bağlıyor; “Kriz, emeğin daha fazla yoksullaştırılmasıyla değil, kârın yeniden paylaşılmasıyla aşılabilir” diyor.
YANLIŞ TEŞHİS, YANLIŞ REÇETE
İş dünyası, karşı karşıya kaldığı ekonomik sorunları dile getirirken, asgari ücretin artışını en büyük şikayet konularından biri olarak öne sürüyor.
İktisatçı Prof. Sinan Alçın, son dört yılda esas sorunun enerji maliyetleri ve baskılanan döviz kurları nedeniyle satış potansiyelindeki azalma olduğunu vurguluyor. İstihdam kaybındaki artışın, potansiyel alıcıların azalması anlamına geldiğini belirten Alçın, yüksek enflasyon döneminin başlangıçta şirketler için büyük kâr artışları sağladığını, fakat sonrasında belirsizlik ve maliyet artışlarının kârları sıkıştırdığını ifade ediyor. Geçen yıla ait İSO 500 içinde yer alan firmaların rekor zararlarının bu durumu gösterdiğini ekliyor. İşverenler için ücret artış oranından ziyade, sürdürülebilir ve güvenli bir yatırım ikliminin oluşturulmasının daha büyük önem taşıdığını aktarıyor.
