Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Dr. Fatih Karahan, 26 Kasım saat 21:00’de sosyal medya hesapları üzerinden gerçekleştirdiği canlı yayında para politikası hakkında kıymetli değerlendirmelerde bulundu.
TCMB’nin daha önce hiç uygulamadığı bu iletişim yöntemi, ekonomist ve gazetecilerin sorularını yanıtlamasıyla dikkat çekti ve Karahan’ın açıklamaları sosyal medya platformlarında geniş yankı buldu.
UZMANLARDAN İLK DEĞERLENDİRMELER
Topkapı Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Emre Alkin, Karahan’ın ifadelerini şu şekilde yorumladı:
Merkez Bankası Başkanı, özetle ‘her şeyi doğru yapıyoruz, siz anlamıyorsunuz’ mesajı veriyor. Görünen o ki, kendi yönlerinde ilerlemeye kararlılar. Herkese geçmiş olsun.
Alkin, iletişim stratejisinin “iddialı cümleler yerine gerçeklik üzerine inşa edilmesinin” önemini vurguladı:
Dostlar, bu akşam önemli bir açıklama yapıldığını düşünmüyorum. Ancak Başkan Karahan’ın Merkez Bankası’nın tek sözcüsü olarak konuşması dikkat çekiciydi. Bu yaklaşımın devam etmesi gerekiyor. İletişim stratejisi, ‘iddialı’ cümleler değil, gerçekçilik üzerine inşa edilmeli.
Koç Üniversitesi’nden Prof. Dr. Selva Demiralp, Başkan Karahan’ın vurgusunun kritik olduğunu belirtti:
Başkan Karahan, Merkez Bankası’nın kredibilitesini sağladığında, politika faizini artırırken piyasa faizlerini düşürebileceğini ifade etti. Bu durum, uzun süredir “Genişleyici Daraltma” olarak tanımladığım bir sürece işaret ediyor. Kredibilitesi düşük bir merkez bankası ise, yanlış zamanda faiz indirdiğinde piyasa faizlerini artırabiliyor. Econ 360 öğrencilerimin, hafta başındaki sınav sorusunun cevabını merak edenler için bu video yeterli olacaktır.
Prof. Dr. Serap Durusoy, hanehalkı inancı üzerine şu noktaları vurguladı:
Sayın Karahan, NTV’deki değerlendirmesinde tek haneli enflasyon hedefine ulaşılacağına inandığını belirtiyor. Ancak hanehalkı bu duruma ne kadar inanıyor? Bu, önemli bir nokta. Zira kendisi de bu inancın önemine dikkat çekti.
Prof. Dr. Yakup Küçükkale, hanehalkının TL’ye yönelme sebeplerini açıkladı:
Sayın Karahan’ın açıklamalarını dinledim, katıldığım ve katılmadığım noktalar var. Örneğin, Karahan, ‘Hane halkı dezenflasyon sürecine inandığı için dövizi bıraktı’ diyor. Bu doğru değil. Hane halkının TL’ye yönelme sebepleri arasında: TL’nin yüksek pozitif getirisi, yükselen altın fiyatları ve yüksek enflasyon ile baskı altındaki kurun etkisi bulunuyor. Eğer kur 42 TL civarındaysa ve dolarizasyon geriliyorsa, yukarıda saydığımız faktörlerin etkisi var. Altın fiyatları yükselmeseydi ve TL’ye yüksek pozitif reel faiz verilmeseydi, insanlar dövizden çıkmazdı. Resmi doğru okumak önemli…
Sorular fena değildi, ama ben o gazetecilerden biri olsam IMF Article IV’te önerilen ‘faiz artırımı’nı sorardım. Ancak sormadılar ya da izin verilmedi. Bu da belirsiz. Ayrıca, enflasyon ve beklentileri piyasa faizlerinin belirleyicileri arasında önemli bir yer tutsa da, arz/talep koşulları ve kısıtlamalar da etkili. Örneğin, ticari bankalara getirilen %2 kredi büyüme kısıtı, piyasa faizlerinin düşmesini engelleyen bir unsur.
Banu Kıvcı Tokalı, beklenti kanalına vurgu yaptı:
TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın ‘Para Politikası ve Makroekonomik Görünüm’ başlıklı canlı yayında ana hedefin, beklenti kanalını güçlendirerek dezenflasyon sürecine katkıyı artırmak olduğu anlaşılıyor. Beklentilerin iyileşmesi, alınacak faiz kararlarında ön plana çıkarılıyor. Ekim enflasyonunun beklentilerden iyi gerçekleşmesinin ardından, Kasım enflasyonundan gelen iyimser sinyallerin, faiz kararına nasıl yansıyacağına dikkat çekiliyor.
Canlı yayındaki soru-cevap kısmında öne çıkan diğer unsurlar ise şöyle sıralanabilir:
TCMB’nin üç ana hedefinden biri olan rezervlerin güçlendirilmesi ve KKM’lerin sonlandırılmasında başarılı olunduğu belirtiliyor. Ancak fiyat istikrarında istenen düzeye henüz ulaşılamadığı kabul ediliyor. Talepte dengelenme ve TL’de reel değerlenmenin dezenflasyona destek vermesine rağmen, beklenti kanalından daha fazla destek talep ediliyor.
Dezenflasyon sürecinin yavaşlamasında, eğitim ve kiralarda geçmiş fiyatlama davranışlarının yanı sıra, bu yıl ciddi artış gösteren gıda enflasyonu da dikkate alınıyor. Kiraların baskı oluşturduğu konusundaki kaygılar; deprem sonrası konut arz açığı, büyük şehirlere göç, kentsel dönüşüm ve geçmişteki kira artış sınırlamalarının etkisiyle öne çıkıyor. Kira enflasyonunun kontrol altına alınmasında, sosyal konut arzını artıracak önlemler önem taşıyor.
Politika faizinin indirim hızı ile ilgili olarak, enflasyonla uyumlu bir hızda indirim yapılması gerektiği, ayrıca politika faizi ve piyasa faizi arasındaki farklılaşmanın da göz önünde bulundurulması gerektiği vurgulanıyor. Bu noktada, faiz kararlarında beklentilerin bozulmaması gerektiği üzerinde duruluyor.
Kur seviyesinin uluslararası rekabeti etkilediği yönündeki argümanlara karşılık olarak; reel kurun ihracat üzerindeki etkisinin sınırlı olduğu, ihracatta temel belirleyicinin dış talep olduğu belirtiliyor.
Son olarak, faiz indirimlerinin devam etmesi durumunda TL varlıklarının cazibesinin azalması riski gözlemleniyor. İndirimlerin ihtiyatla yapılması halinde TL varlıkların cazibesinde büyük bir düşüş beklenmiyor. TCMB’den yeni bir yönlendirme yerine, beklenti kanalından daha fazla destek alma talebinin olduğu söylenebilir.
Emrah Güreli, enflasyon raporunun karşılaştırmasını şöyle yaptı:
Bu açıklamalarda, son enflasyon raporuyla farklı mesajlar verildiğini düşünmüyorum. Endeks kontratındaki hareket, piyasanın yönü hakkında ipucu veriyor; endeks yükselse bile bu hareketin geniş bir alana yayılmayacağı kesin.
Serdar Pazı ise yayını değerlendirerek:
TCMB yayınını izliyorum, son yapılan iki saatlik enflasyon raporu sunumuyla kıyaslandığında farklı bir içerik yok. Öne çıkan güncel bir veri ya da gelişme yok. Reel kurun ihracata etkisi sınırlı, enflasyon hissettiğiniz kadar yüksek değil, dolar kuru hedef yok ama müdahale ediliyor; bu yayından aklımda kalanlar bunlar.
