Yurttaşlar, düşük ücretler ve maaşlarla yaşamlarını sürdürmeye çalışırken, binlerce çocuk sosyal yardımlar sayesinde eğitim ve sağlık haklarından faydalanıyor. Ancak iktidar, yurtiçi tasarrufları artırmak amacıyla bireysel emeklilik sistemi (BES) ve otomatik katılım sistemi (OKS) gibi uygulamalara yöneliyor. Bu çerçevede tamamlayıcı emeklilik sistemi (TES) de hayata geçirilecek. Kamu harcamalarında tasarruf sağlanması sınırlı kalırken, yurttaşlara tasarruf etme konusunda “aile bütçesi yönetimi, tasarruf ve yatırım araçları ile risk yönetimi” konularında eğitimler verileceği belirtiliyor. OKS’de ise fon çeşitliliği artırılacak.
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan 2026 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı yayınlandı. Programdan öne çıkan bazı detaylar şu şekilde:
SGK’DA DEVASA AÇIK: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bu yıl büyük bir açık vermesi bekleniyor. Kurumun gelirlerinin 2023 yılı cari fiyatlarla 5.1 trilyon lira olması öngörülürken, giderlerinin 5.4 trilyon lira olacağı tahmin ediliyor. 2023 yılında SGK’nın 38.5 milyar lira, 2022 yılında ise 11.2 milyar lira açık vermesi bekleniyordu. Bu yıl için ise 263.8 milyar lira açık öngörülüyor. Gelecek yıl ise 43.6 milyar lira açık beklentisi var. Kuruma 2023 yılında 875.1 milyar lira, 2022 yılında 1.4 trilyon lira, bu yıl 2.1 trilyon lira, gelecek yıl ise 2.3 trilyon lira bütçeden transfer yapılacak.
FON 800 MİLYARA ÇIKACAK: İşsizlik Sigortası Fonu, emekçiden ziyade işverenlere destek sağlamak amacıyla kullanılmaya başlandı. Fonun varlığı 2023 yılı itibarıyla 196.9 milyar lira, geçen yıl ise 358.9 milyar lira olarak kaydedildi. Fonun varlığının bu yıl sonunda 562.8 milyar lira, gelecek yıl ise 799.6 milyar lira olması bekleniyor.
TASARRUFLAR ARTIRILACAK: Yurttaşların ayın sonunu getirmekte zorlandığı günlerde, iktidar yurtiçi tasarrufları artırma çabasını sürdürüyor. BES ve OKS’nin bu tasarrufların artışında önemli rol oynadığı ifade ediliyor. 30 Eylül itibarıyla BES katılımcı sayısı yaklaşık 9.9 milyon, fon büyüklüğü ise 1 trilyon 721,1 milyar TL olarak kaydedildi. Sistemin sağladığı emekli sayısı ise 413 bin 443 kişiye ulaştı. OKS kapsamındaki çalışan sayısı yaklaşık 7.7 milyon, fon büyüklüğü ise 116,7 milyar TL’ye yükseldi. BES ve OKS’nin toplam fon tutarı ise 30 Eylül itibarıyla 1 trilyon 837,8 milyar TL oldu.
YİNE TES: Otomatik katılım sisteminin (OKS) işveren katkısını da içerecek şekilde ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği tamamlayıcı emeklilik sistemi (TES) kurulacak. Kamu ve özel sektör paydaşlarının görüşleri alınarak oluşturulacak model için gerekli mevzuat çalışmaları yapılacak. OKS’de, katılımcıların farklı risk algıları ve tercihlerini göz önünde bulundurarak fon çeşitliliği artırılacak. BES’ten kısmi ödeme alınabilecek durumlar, bedelli askerlik ve hac ibadeti gibi yeni alanları da kapsayacak şekilde genişletilecek.
YURTTAŞA TASARRUF DERSİ: Aile bütçesi yönetimi, tasarruf ve yatırım araçları ile risk yönetimi konularında danışmanlık ve eğitim hizmetleri sunulacak. Türkiye Finansal Okuryazarlık Seferberliği kapsamında ülke genelinde her kesime ulaşacak eğitimler gerçekleştirilecek. Bu eğitimler, yaş ve gelir grubu fark etmeksizin elektronik ortamda ücretsiz olarak sunulacak ve hanehalkı ile firmaların tasarruf bilincinin artırılması hedeflenecek. Kamu personelinin finansal okuryazarlığını geliştirmek amacıyla eğitimler de yaygınlaştırılacak.
ASGARİ ÜCRETLİYE MESAJ MI?: Programda, 2024 yılının ilk aylarında tüketici fiyatlarındaki artışların maliyet yönlü unsurların yanı sıra ücret düzenlemeleri ve geçmiş enflasyona endeksleme davranışlarının etkili olduğu ifade edildi. Asgari ücret görüşmeleri öncesinde, yıllık programda “Mali disiplin gözetilerek yönetilen/yönlendirilen fiyatlar, geçmiş enflasyona endeksleme davranışını azaltacak şekilde belirlenmelidir” değerlendirmesi yapıldı. Programa göre, yönetilen ve yönlendirilen fiyatların belirlenmesinde ataleti azaltacak alternatif fiyat belirleme yöntemlerine yönelik çalışmalar yürütülecek.
TOGG DESTEĞİ: Devlet Malzeme Ofisi (DMO) ile Türkiye’nin yerli elektrikli otomobili TOGG arasında imzalanan protokol çerçevesinde, 750 adet C-SUV ve 1,500 adet C-sedan modeli olmak üzere toplam 2,250 adet yerli elektrikli otomobilin tedarik süreçleri tamamlanacak.
YENİ ÖZELLEŞTİRMELER: Özelleştirme portföyündeki şirket ve varlıkların özelleştirilmesine devam edilecek. Özelleştirme potansiyeli taşıyan yeni şirket ve varlıklar portföre dahil edilecek. Özelleştirme kapsamı dışında kalan şirket, varlık ve hizmetlerin kapsam ve programa alınmasına yönelik hazırlık çalışmaları yapılacak.
NÜKLEER SEVDASI: Programda, Akkuyu nükleer santralinin tüm üniteleri ile elektrik üretimine başlanacağı belirtildi. Yeni bir nükleer santralin kurulmasına yönelik uluslararası anlaşma müzakereleri tamamlanacak. Küçük modüler reaktörler, füzyon teknolojileri ve ileri nesil reaktörlerle ilgili yeni teknolojilere yönelik çalışmalar yapılacak.
YİNE ESNEK ÇALIŞMA: Sendikalar tarafından eleştirilse de uzaktan çalışma gibi esnek çalışma modellerinin kayıtlı ve güvenceli uygulanması ve yaygınlaştırılması sağlanacak.
MÜLAKAT DETAYI: Kamuya ilk defa atanacaklar için mevcut sınav sistemi gözden geçirilecek. Sözlü sınavlar, atamaya konu olan görevin niteliği gerektirdiği durumlarla sınırlı olarak gerçekleştirilecek. Bu kapsamda sözlü sınav yapılan unvanlar üzerinde çalışmalar yapılacak.
ŞARTLI EĞİTİM-SAĞLIK
Türkiye’de binlerce çocuk eğitim ve sağlık haklarına yalnızca sosyal yardımlar aracılığıyla ulaşabilmektedir. Programa göre, ihtiyaç sahibi ailelere çocuklarını sağlık kontrolüne göndermeleri şartıyla (sağlık kontrolü şartıyla doğum sonrası iki ay için), anne adaylarının ise hamilelik döneminde sağlık kontrolüne gitmeleri ve doğumlarını hastanede gerçekleştirmeleri koşuluyla (tek seferlik) toplam 552 bin 499 kişiye 121 milyon TL yardım yapılmıştır.
Ayrıca ihtiyaç sahibi ailelere, çocukların örgün eğitime devam etmeleri ve okulun açık olduğu aylarda bir ay içerisinde dört günden fazla devamsızlık yapmamaları şartıyla yapılan şartlı eğitim yardımı kapsamında 1 milyon 115 bin 907 kişiye 216.6 milyon TL yardım sağlanmıştır.
