2023 yılında Portekiz ile olan ikili ticaret hacmimiz 2,8 milyar dolar olarak kaydedildi. Portekiz’den ülkemize yapılan doğrudan yatırım miktarı ise 2002-2022 döneminde 764 milyon dolara ulaştı. Bu süreçte, Türkiye’nin Portekiz’deki yatırımları ise 1,6 milyar avro civarında gerçekleşti. Ticaret Bakanlığı’na dayanan bu veriler dikkat çekici.
Aynı zamanda, Beşiktaş’ın bu ticari ilişkideki rolünü göz ardı etmek de yanlış olur.
Yıldırım Demirören, 27 Şubat 2012’de Beşiktaş başkanlığına geldiğinde, Hasan Arat gibi kulüpte büyük bir borç yükü bırakarak ayrıldı. Kulüp, Demirören döneminden 200 milyon avro borç, 160 milyon avroluk bütçe açığı ve ödenmemiş faturalar ile ayrıldı. Bu dönemde Serdal Adalı’nın Futboldan Sorumlu As Başkan olarak görevde olduğunu da hatırlatmak gerekir.
Bu borç yığınının temelinde ise Portekiz ile yürütülen ticaret ve ilişkiler yatıyordu. Demirören’in Portekizli menajer Jorge Mendes’in şirketi Gestifute ile yaptığı tartışmalı anlaşmalar, Beşiktaş için borç batağının oluşmasında önemli bir etken oldu. 2010-2011 yıllarında, Gestifute kulübe sattığı oyuncular karşılığında 6 milyon avro komisyon alırken, Beşiktaş’a katılan oyuncuların toplam maliyeti 60 milyon avronun üzerine çıkmıştı.
Ticaret, Beşiktaş için belirgin bir yük oluştururken, Portekiz ve Mendes açısından da kazançlı hale geliyordu.
Mendes’in Demirören ile yaptığı ilk önemli pazarlık, 27 yaşındaki sağ kanat oyuncusu Ricardo Quaresma üzerinden gerçekleşti. 2010 yazında, Quaresma’yı Inter Milan’dan Beşiktaş’a transfer ettirerek 7,3 milyon avro bonservis bedeli ile Türk futbol tarihinin en pahalı transferlerinden birine imza attı. Mendes bu transferden 2 milyon avro komisyon kazandı.
Quaresma’nın ardından, 2011 yılının Ocak ve Ağustos ayları arasında Mendes, Beşiktaş’a yedi transfer anlaşması daha sunarak kulübü yönlendirdi. Ocak 2011’de Simao Sabrosa 1 milyon avroya, Hugo Almeida ise 2 milyon avroya Atletico Madrid’den transfer edildi. Manuel Fernandes ise Valencia’dan 200 bin avroya kiralandı.
Bu üç transfer için Mendes toplamda 2,5 milyon avro komisyon aldı. Fernandes’in bonservisi, kiralık olarak gelen oyuncunun 900 bin avroluk ücretinin bile üzerinde bir meblağla sonuçlandı. Kiralık gelen Fernandes’in bonservisi ise 2 milyon avroya alındı ve nihai transfer gerçekleştirilirken Mendes yine 1 milyon avro komisyon aldı.
Mendes’in Alves ile olan ilişkisi ise daha da dikkat çekici. Football Leaks belgelerine göre, Mendes, Alves’e olan ilgisini Ocak 2010’da başlattı. Transfermarkt, o dönemde Alves’in bonservis değerini 700 bin avro olarak belirlerken, Mendes, Alves’i 2011 yılında Atletico Madrid’e 2,6 milyon avroya transfer ettirdi.
Madrid’e ayak basmadan Beşiktaş ile masaya oturan Alves’in ekonomik haklarının yüzde 50’si 3,2 milyon avroya satın alındı. Ancak Alves, Türkiye’ye geldikten sonra sadece 14 dakika sahada kalabildi. Ertesi yıl kiralanarak kulüpten uzaklaştırıldı. Demirören’in ayrılmasının ardından, yeni yönetim Alves’in bonservisi için 1,4 milyon avroya razı oldu, yani 14 dakika için Alves’e 1,4 milyon avro ve dakika başına 100 bin avro ödendi.
Ahmet Nur Çebi döneminde ise Gedson Fernandes için yüzde ellisi 6,5 milyon avroya alındı. Hasan Arat’ın Al Musrati transferi de dikkat çekici. Bu oyuncunun bonservisine hiç ödülmediği halde, Mendes’in katkısıyla Braga’ya 12 milyon avro ödendi. Al Musrati için yıllık 2,5 milyon avro civarı maaş ödeniyor.
Rafa Silva ve Joao Mario gibi diğer oyuncuların toplam maliyeti de dikkat çekiyor. Serdal Adalı’nın döneminde Arroyo ve Ricardo için yazılan 15 milyon avro değer, Portekiz’e değil, Mendes’e eklenmelidir.
Mendes’in etkisi, Tammy Abraham transferinde de kendini gösteriyor. 41,5 milyon avroya mal olan bu oyuncunun, sakatlık nedeniyle uzun süre sahalardan uzak kalması dikkat çekiyor.
Jens Cajusta’nın transferi de Mendes’in çabalarının bir sonucu olarak öne çıkıyor. Bu oyuncunun Serie A’daki performansı ise tartışma konusu. 1 milyon avro kiralama ve 6,5 milyon avro satın alma bedeli ile anlaşılan Cajusta, Beşiktaş’ın orta saha zenginliğine rağmen sınırlı bir katkı sağladı.
2024 yılı itibarıyla Türkiye ve Portekiz arasında ikili ticaret hacmi 2,8 milyar dolar olarak devam etmekte. Türkiye’nin Portekiz’den yaptığı ithalat 1,5 milyar dolar, ihracatı ise 1,3 milyar dolar seviyesinde. İki ülke arasında ticari ilişkilerde bir gelişim gözlemlenirken, Beşiktaş ile Portekiz kulüpleri arasındaki karşılaştırmalarda, Beşiktaş’ın aleyhine büyük bir açık olduğu görülüyor. Bu durumun büyük ölçüde Mendes üzerinden gerçekleştiği düşünülebilir.
