Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda, İklim Kanunu Teklifi’nin 11 maddeden oluşan ilk bölümü onaylandı.
İlk bölümün kabul edilmesinin ardından Meclis Başkanvekili Pervin Buldan, toplantıyı 1 Temmuz Salı günü saat 15.00’te yeniden toplanmak üzere kapattı.
Teklif, iklim değişikliği ile mücadelenin temel unsurlarından biri olan sera gazı emisyonlarının azaltımını ve iklim değişikliğine uyum süreçlerini, planlama ve uygulama araçlarını, finansman yöntemlerini, izin ve denetim mekanizmalarını kapsayan yasal ve kurumsal çerçeveyi içermektedir.
Teklifte, iklim hukuku çerçevesinde “İklim Adaleti”, “İklim Finansmanı”, “Net Sıfır Emisyon”, “Adil Geçiş”, “Birincil Piyasa”, “Karbon Kredisi”, “Denkleştirme”, “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)”, “Gömülü Sera Gazı Emisyonları” ve “Gönüllü Karbon Piyasaları” gibi 39 terim tanımlanmaktadır.
Kamu kurumları ve gerçek ile tüzel kişiler, kamu yararını gözeterek alınacak tedbirlere ve düzenlemelere zamanında uymak ve bunları uygulamakla yükümlü olacaktır.
Sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyumla ilgili gelişmeler, yıllık olarak İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından izlenecektir.
İklim Değişikliği Başkanlığı, gerekli tedbirleri almak amacıyla kurumlar arası koordinasyonu sağlamak, faaliyet ve standartları belirlemek, gelişmeleri takip etmek ve karbon fiyatlandırmasına dair piyasa mekanizmalarını düzenlemekle yetkilidir.
Kamu kurumları ve gerçek ile tüzel kişiler, kendi yetki ve sorumlulukları çerçevesinde plan ve projeler hazırlayacak, uygulayacak ve destekleyeceklerdir.
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, İklim Değişikliği Başkanlığı, düzenlemenin uygulanması için gerekli gördüğü bilgi ve belgeleri kamu kurumlarından ve gerçek ile tüzel kişilerden talep etme yetkisine sahip olacaktır.
İstenen bilgi ve belgeleri sağlamakla yükümlü olanlar, bunları belirtilen süre içinde bedelsiz olarak Başkanlıkla paylaşacaklardır.
Başkanlık, ihtiyaç duyduğu verileri öncelikle Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu’ndan temin edecek. Elde ettiği ve ürettiği verileri de kamu kurumları ile paylaşmak amacıyla bu platforma aktaracaktır.
Ulusal Coğrafi Bilgi Platformunda bulunmayan veriler, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından ilgili kamu kurumlarıyla protokol yapılarak temin edilebilecektir.
Milli savunma ve güvenlikle ilgili bilgi ve belgelerin paylaşımına dair usul ve esaslar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile ilgili bakanlıklar tarafından ortaklaşa belirlenecektir.
Teklif, iklim değişikliğiyle mücadele faaliyetlerini belirleyerek, sera gazı emisyonlarının azaltılmasını, Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon hedefleri ve İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayınlanan strateji ve eylem planlarına uygun olarak gerçekleştirilmesini öngörmektedir.
İlgili kurum ve kuruluşlar, söz konusu strateji ve planlar doğrultusunda iklim değişikliği ile ilgili kayıpları önlemeye, riskleri minimize etmeye ve fırsatlardan yararlanmaya yönelik uyum faaliyetleri gerçekleştireceklerdir.
Su kaynaklarının etkin yönetimini sağlamak amacıyla planlama araçları, ilgili kamu kurumları tarafından hazırlanacak ve çölleşme, erozyonla mücadele ve orman dışı alanlarda sürdürülebilir yönetim hedeflenecektir.
Yerel iklim değişikliği eylem planları, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum için her ilin özel ihtiyaçları gözetilerek vali koordinasyonunda, büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi, diğer illerde ise il belediyesi ve il özel idaresi tarafından hazırlanacak ve İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu’na sunulacaktır.
Yerel iklim değişikliği eylem planlarının hazırlanması veya izlenmesi süreçlerinde, ilgili kurumlar kendilerinden talep edilen bilgi ve belgeleri mevzuat hükümleri çerçevesinde paylaşacaklardır.
Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması kurulabilecek
Türkiye Gümrük Bölgesi’nde ithal edilen ürünlerin gömülü sera gazı emisyonlarını ele almak üzere Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kurulması planlanmaktadır. SKDM ile ilgili raporlama, kapsam, içerik ve usul ile esaslar, ilgili bakanlıklarla işbirliği içinde Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecektir.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı başkanlığında, çeşitli bakanlıkların temsilcileri ile birlikte Karbon Piyasası Kurulu oluşturulacaktır.
Teklifte, düzenleme ile elde edilecek özel gelirlerin ve bu gelirlerin bütçeleştirilmesine dair hükümler de yer almaktadır.
Para cezaları
Kanun teklifinde, düzenlemede belirtilen yükümlülüklere ilişkin idari yaptırımlar da belirlenmiştir.
Buna göre, sera gazı emisyonlarının takibine ilişkin yasak veya sınırlamalara aykırı olarak, doğrulanmış sera gazı emisyonu raporunu süresi içinde sunmayanlara 500 bin liradan 5 milyon liraya kadar idari para cezası kesilecektir.
Ozon tabakasını incelten maddelerle ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davrananlara ise, 2,5 milyon lira para cezası uygulanacak. Ozon tabakasını incelten maddeleri içeren ürün ve ekipmanlara bakım, onarım hizmeti verenler için 250 bin lira, etiketleme düzenlemelerine uymayanlara ise 120 bin lira idari para cezası verilecektir.
