İktidarın CHP’li belediyelere yönelik haksız operasyonları, gündemdeki yerini korumaya devam ediyor. Bu durum, sıradan vatandaşların “Geçinmekte zorlanıyorum, faturalarımı ödemekte güçlük çekiyorum, taze sebze ve meyveye hasret kaldım, kırmızı etin tadını unuttum ama en azından özgürüm ve evimdeyim” diyerek avunması isteniyor.
Bu gelişmeler arasında, geçtiğimiz hafta ekonomide dikkat çeken bir olay, Yeni Şafak gazetesinin Mehmet Şimşek ve onun faiz politikalarına karşı açık bir eleştiride bulunmasıydı. “Ekonomide Rasyonel Çöküş” başlıklı haberde, üretim düşüşü, sanayi durgunluğu ve artan şirket iflaslarına dikkat çekildi. Bu ani çıkışın arka planı, iktidar medyası çevrelerinde sorgulanmaya başlandı.
ANADOLU SERMAYESİNDEN OPERASYONA DESTEK YOK
19 Mart’ta İmamoğlu’na yönelik operasyonun başlamasının ardından, AKP rejimiyle organik bağları olan Anadolu sermayesinin, taşra ticaret ve sanayi odalarından bile siyasi destek alamaması dikkat çekiciydi. Yüksek faiz döngüsünün yavaşça sona erdiği bir dönemde, bu ani müdahalenin döviz talebini artırdığı ve faiz artırımı gerekliliğiyle sonuçlandığı anlaşılıyordu. İktidara yakın kesimlerin Erdoğan’ı doğrudan eleştirmesi beklenemezdi, ancak içten içe bir huzursuzluğun arttığı aşikardı.
Bu nedenle, Yeni Şafak’ın haberi, tepkileri Reis’ten uzak tutarak Şimşek ve ekibine yöneltmek amacı güdüyordu. Ekonomiyi siyasetten ayırarak, faiz kaynaklı sorunları yalnızca teknik nedenlere bağlama çabası olarak yorumlanabilirdi. Ayrıca, bu dosyada halkın sıkıntılarına yer verilmemesi, asgari ücretin yetersizliği, emeklilerin durumu ve artan işsizlik gibi konuların göz ardı edilmesi dikkat çekti.
DÖVİZLE BORÇLANAN FİRMALAR FAİZDEN ETKİLENMEDİ
27 Mayıs’ta açıklanan “Türkiye’nin 500 Sanayi Şirketi” araştırmasında, satışların reel olarak gerilediği ve kârların düştüğü belirlendi. Finansman giderlerinin faaliyet kârlarının %96,6’sına ulaştığı ortaya çıkarken, döviz kredilerinin artışı sayesinde yüksek faiz ortamında finansman maliyetlerinin ılımlı bir seyir izlediği görüldü. 2024 yılında döviz artışının enflasyonun altında kalması, yabancı para cinsinden borçlananların TL faizinden fazla etkilenmediğini gösteriyordu.
Büyük sermayenin temsilcisi TÜSİAD, döviz kredilerine erişimin kolaylığıyla Şimşek’in dezenflasyon programını desteklediğini belirtmişti. Yöneticilerin eleştirileri ise demokrasi ve hukuk standartlarının erozyonu üzerine yoğunlaşmıştı. 19 Mart öncesinde sermaye sahiplerinin güvenlik endişeleri, “çökme” korkusunun yaygın olduğunu gösteriyordu.
TL kredi kullanan, taşra ağırlıklı küçük ve orta işletmeler ise, %60’ları aşan faiz oranlarından şikayetçiydi. 19 Mart sonrası gevşeme beklerken, parasal sıkılaşmanın devreye girmesiyle neye uğradıklarını şaşırdılar. Yeni Şafak, bu kesimlerin dertlerine bir nevi tercüman oldu. Kredi Garanti Fonu’ndan 25 milyar TL’lik kefaletin devreye girmesi ve yeni teşvik sisteminde faiz desteğinin sağlanacağı açıklamaları, bu kesimi bir nebze olsun rahatlatmış görünüyor.
ŞİMŞEK’İ ŞİMDİLİK GÖZDEN ÇIKARAMAZLAR
Küresel sermaye, bir ülkeye yatırım yaparken genellikle maliye bakanı pozisyonundaki bir ismi arar. 2001 krizinde bu kişi Kemal Derviş’ti, AKP’nin ilk döneminde ise Ali Babacan. 2023 itibarıyla bu rol Mehmet Şimşek tarafından üstlenildi. 19 Mart operasyonu sonrası, her ne kadar hedef tahtasına konsa da, Saray’ın daha ciddi bir sermaye kaçışı riski nedeniyle Şimşek’i gözden çıkarma lüksü bulunmuyor. Seçim sürecine girerken, düşük faize dayalı bir reçetenin tekrar uygulanması bekleniyor, ancak şimdilik böyle bir tasfiye görünmüyor.
İNŞAAT ÇEKİŞLİ BÜYÜME
Geçtiğimiz hafta yoğun veri akışı yaşandı. 2025 yılının ilk çeyrek büyümesi %2 ile 2020’nin ikinci çeyreğinden bu yana en zayıf tempoyu gösterdi. Ana sektörlerde sanayi ve tarım yıllık bazda sırasıyla %1,8 ve %2,0 daralma kaydetti. Tarımın GSYH içindeki payı %2,2’ye gerileyerek endişe verici bir düzeye ulaştı. Sanayinin GSYH içindeki payı ise %19,2’ye düştü.
Deprem bölgesindeki yeniden imar faaliyetleri inşaat sektöründe %7,3’lük bir büyüme sağlasa da, sermaye birikimine temel oluşturan makine ve teçhizat yatırımları yavaşladı. Stokların büyümeye katkısı, talebin zayıflaması ve eldeki üretimin satılamaması ile ilişkilendirilebilir. Dış ticaret açığının artması ve ithalatın büyümeyi 0,6 puan aşağı çekmesi bu süreçte diğer olumsuz gelişmeler arasında yer aldı.
Kârların düşmesi, geniş halk kitlelerinin yaşam koşullarını iyileştirmese de, işgücü ödemelerinin katma değer içindeki payı %43,7’ye yükseldi. Ancak asgari ücrete ara zam yapılmaması durumunda, bu oranın yılın ilerleyen dönemlerinde keskin bir şekilde düşeceği öngörülüyor.
GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK %32,3
Ekonomideki durgunluk işgücü istatistiklerine yansıdı. Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %8,6’ya yükseldi. Atıl işgücü oranı ise %32,3’e fırladı. Bu veri, işsizlerin yanı sıra, aktif olarak iş aramayan ancak “Bir iş olsa çalışırım” diyen potansiyel iş gücünü ve tam zamanlı çalışmak isteyenlerin kısmi zamanlı çalışmak zorunda kalanlarını da kapsıyor. Disk-Ar’ın Raporu’na göre; 3 milyon 63 bin işsiz, 4 milyon 907 bin zamana bağlı eksik istihdam ve 5 milyon 27 bin potansiyel iş gücü ile toplamda 12 milyon 996 bin yurttaş geniş tanımlı işsizlik içinde yer alıyor.
Görüldüğü üzere, vatandaşlar geçim sıkıntısı nedeniyle daha fazla saat çalışmak istiyor ya da emekliler “Bir yeni iş bulsam yaşam koşullarımı iyileştirsem” düşüncesindeler. Bu durum atıl işgücü oranını artırıyor.
TÜİK verilerine göre işgücüne katılan kişi sayısı 114 bin azalsa da işsizlik 203 bin artış gösteriyor. Bu durum, istihdamın bir ay içinde 316 bin azalması anlamına geliyor. Böyle bir işsizlik döneminde, neden daha az kişinin çalışma isteği gösterdiği ise yetkililerin yanıtlaması gereken bir muamma olarak önümüzde duruyor.
YENİ ŞAFAK’IN TRUMP ÖZENTİSİ
29 Mayıs 2025 tarihi itibarıyla dış ticaret istatistikleri yayımlandı. Nisan ayında dış ticaret açığının geçen yılın 9,9 milyar dolarlık seviyesinin oldukça üzerine çıkarak 12,1 milyar dolara ulaştığı görüldü. Ertesi gün Yeni Şafak’ın “Cari Açık Kapanır Her Ay 1 milyar $ Y
