Tahminler, bitkisel üretimdeki olumsuz durumu gözler önüne serdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre, tarla ürünleri olan tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde üretim miktarlarının yüzde 5,3, sebzelerde yüzde 1,7, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde ise yüzde 24,4 oranında azalacağı öngörülüyor. Bu çerçevede, tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde yaklaşık 71,4 milyon ton, sebzelerde 33 milyon ton, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde ise 21,4 milyon ton üretim gerçekleşeceği tahmin ediliyor.
Son dönemde yaşanan zirai don olayları ve artan kuraklık, bitkisel üretim üzerinde olumsuz etkiler yarattı. İklim değişikliği nedeniyle üretim sezonunda meydana gelen sert doğa olayları bazı ürünlerde kayıpların yüzde 65’i aşabileceğini gösteriyor. Yaz aylarında elma, kayısı, kiraz ve armut gibi birçok ürünün fiyatlarının artması beklenirken, yüksek maliyetlerle üretim yapan çiftçiler ise büyük kayıplarla karşı karşıya kalacak.
Don olaylarının yarattığı üretim kayıpları, ihracatı da olumsuz yönde etkileyecek. Şubat, Mart ve Nisan aylarına yayılan don olayları sonucunda meyve üretiminde ciddi kayıplar yaşanması bekleniyor.
Üretim kaybının en fazla olacağı ürünler arasında kayısı yüzde 65,1, kiraz yüzde 55,7 ve fındık ise yüzde 27,5 ile öne çıkıyor. Türkiye’nin en fazla ihraç ettiği tarımsal ürünler olan kayısı, kiraz ve fındıktaki bu kayıplar, dış ticareti de olumsuz etkileyecek.
ZARAR 144 MİLYAR LİRAYI BULABİLİR
Tarım yazarı Gazi Kutlu, meyvecilik açısından kaygı verici bir tabloyla karşı karşıya olunduğunu belirtti. Kutlu, bu yıl yaşanan kuraklık, zirai don ve dolu felaketleri sonucunda meyve üretiminin yaklaşık 28,4 milyon tondan 21,4 milyon tona düşmesinin beklendiğini ifade ederek, “Bu ciddi düşüş, tarımsal üretimdeki felaketin boyutunu açıkça ortaya koyuyor” dedi.
Ülke tarımsal hasılasının yaklaşık yüzde 20’sinin meyvecilik sektöründen geldiğine dikkat çeken Kutlu, 2024 yılında tarımsal hasılanın 74 milyar dolar olarak gerçekleştiğini hatırlattı. “Bunun yüzde 20’si, yani yaklaşık 14,8 milyar dolarlık kısmı meyvecilikten geliyordu” diyen Kutlu, üretim düşüşüyle birlikte sadece meyve sektöründe yaklaşık dörtte bir oranında bir kayıp yaşanmasının beklendiğini vurguladı. Kutlu, sektörün karşı karşıya olduğu zararın yaklaşık 144 milyar lirayı bulabileceğini kaydetti.
BÜTÇEDEN ÇİFTÇİLER LEHİNE TRANSFER YAPILSIN
2025 yılı için çiftçilere ayrılan toplam destek bütçesinin 135 milyar lira olduğunu belirten Kutlu, “Sadece meyve üretimindeki kayıp, destek bütçesinin üzerine çıkmış durumda. Üstelik zarar gören üreticilerin yaklaşık yüzde 80’inin tarım sigortası bulunmuyor. Zirai don gibi büyük afetlerin yarattığı zararın altından çiftçinin tek başına kalkması mümkün değil” ifadelerini kullandı.
Bu sebeple, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde tarım bütçesine ek bir kaynak aktarılması ya da mevcut bütçeden çiftçiler lehine bir transfer yapılmasının gerekli olduğunu belirtti. Kutlu, “Bu yıl meyveyi pahalıya yiyeceğimiz kesin; ancak çiftçi desteklenmezse önümüzdeki yıl da yüksek fiyatlara mahkûm olacağımız aşikar. Sorun yalnızca meyveyle sınırlı değil. Kuruyemiş üretiminde de ciddi kayıplar yaşanıyor. Zaten yıllardır badem ve cevizde dışa bağımlı durumdayız. Eğer önlem alınmazsa, yakında Antep fıstığını da ithal etmeye başlarsak şaşırmamalıyız” dedi.
