Güneydoğu Asya’da, Tayland ve Kamboçya arasındaki sınır anlaşmazlığı giderek büyüyor. İki ülke arasında aylardır süregelen gerilim, dün silahlı bir çatışmaya dönüştü. Çatışmada, her iki tarafın askerlerinin karşılıklı ateş açması sonucu en az 12 kişi hayatını kaybetti.
SİLAHLI ÇATIŞMA NASIL BAŞLADI?
Taraflar, birbirlerini ilk ateşi açmakla suçluyor. Tayland ordusu, Kamboçya’nın dört Tayland eyaletine roket saldırısı düzenlediğini belirtirken, bunun üzerine F-16 savaş uçaklarıyla karşılık verdiklerini duyurdu. Kamboçya ise çatışmanın, her iki ülkenin hak iddia ettiği Prasat Ta Muen Thom tapınağı yakınında Tayland askerlerinin ateş açmasıyla başladığını ve 15 dakika sonra karşılık verdiklerini ifade etti.
Tayland Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre, çatışmalarda 11 sivil ve 1 asker hayatını kaybetti, 24 sivil ile 7 asker yaralandı. Binlerce kişi bölgeden tahliye edildi. Kamboçya tarafı ise henüz can kaybı sayısına dair resmi bir açıklama yapmadı.
TAYLAND BAŞBAKANI NEDEN GÖREVDEN UZAKLAŞTIRILDI?
Haziran ayında Tayland Başbakanı Paetongtarn Shinawatra’nın, sınır gerilimi hakkında Kamboçya’nın fiili lideri Hun Sen ile yaptığı telefon görüşmesi, büyük bir tepkiyle karşılandı. Görüşmede Başbakan’ın Tayland ordusuna yönelik küçümseyici ifadeler kullandığı ve Hun Sen’e “Amca” diye hitap ederek “ne istersen ayarlarım” dediği kaydedildi.
Görüşmenin Hun Sen tarafından sosyal medyada paylaşılmasının ardından, Bangkok’ta on binlerce kişi protesto gösterileri düzenledi. Tepkilerin ardından Shinawatra özür diledi ancak baskılar artınca Temmuz ayı başında Anayasa Mahkemesi tarafından görevden uzaklaştırıldı.
PRASAT TA MUEN THOM NEDEN KRİTİK?
Çatışmaların merkezi olan Prasat Ta Muen Thom tapınağı, her iki ülke tarafından sahipleniliyor. Tapınağın bulunduğu Tayland’ın Surin bölgesinde halkın büyük bölümü Tayca’nın yanı sıra Khmerce de konuşuyor. Bu durum, Kamboçya ile olan tarihi ve kültürel bağları ortaya koyuyor.
Kamboçya Başbakanı Hun Sen, çatışmaların Taylandlı bir askeri komutanın tapınağı kapatması ve ardından ateş açmasıyla başladığını iddia ederken, Tayland tarafı Kamboçya’yı suçladı. Tapınak, 9’uncu yüzyıldan 15’inci yüzyıla kadar hüküm süren Khmer İmparatorluğu döneminden kalma tarihi yapılar arasında yer alıyor.
Sınırın nereden geçtiği ve tapınakların mülkiyeti konusundaki anlaşmazlıklar, yıllardır uluslararası mahkemelere taşınmasına rağmen çözüme kavuşmamış durumda. 1962’de Uluslararası Adalet Divanı, Preah Vihear Tapınağı’nın egemenliğini Kamboçya’ya vermiş, ancak çevresindeki alanın statüsü belirsiz kalmıştır.
ÇİN, BU KRİZDE NASIL BİR ROL OYNUYOR?
Çin, her iki ülkenin de en büyük ticaret ortağı konumunda ve bölgedeki etkisini her geçen yıl artırıyor. Tayland’da Çin’in desteğiyle Bangkok’u Çin’in güneybatısına bağlayacak bir demiryolu inşa ediliyor. Kamboçya’da ise Çin finansmanıyla ülkenin en büyük havalimanı ve ilk otoyolu yapılıyor.
Bu süreçte ABD’nin Tayland ve Kamboçya’ya yönelik ithalat vergilerini artırma tehdidi, bölgedeki Amerikan etkisini sorgulatmaya başladı. Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, bu ay Kamboçya Başbakan Yardımcısı ile görüşerek ABD’yi sert sözlerle eleştirdi ve Çin’in, Tayland-Kamboçya arasındaki krizin çözümünde “yapıcı bir rol oynayacağını” duyurdu.
Çin Dışişleri Sözcüsü, her iki ülkenin de Çin’in dostane komşuları olduğunu vurgulayarak, taraflar arasında barışçıl diyalog kurulması için çalıştıklarını dile getirdi.
SINIR ANLAŞMAZLIĞI KAÇ YILLIK?
Tayland ve Kamboçya arasındaki sınır tartışmaları, yüzlerce yıl öncesine dayanıyor. Mevcut kriz, 1907 yılında Fransız sömürge döneminde çizilen haritanın iki ülke tarafından farklı yorumlanmasından kaynaklanıyor.
2008 yılından bu yana zaman zaman askeri çatışmalar yaşanmış olsa da, son büyük can kayıplı çatışma 2011’de yaşanmıştı. Dün yaşanan silahlı çatışmalar, 14 yıl aradan sonra bölgedeki en ciddi sınır krizi olarak kayıtlara geçti.
