DİSK-AR tarafından yayımlanan İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu, Türkiye’de işsizlik sorununu çarpıcı bir biçimde gözler önüne serdi. Rapor, geniş tanımlı işsiz sayısının 13 milyon olduğunu ve bu oranın yüzde 32,2 ile tarihi bir zirveye ulaştığını ortaya koydu. Özellikle kadın işsizliği konusunda da geniş tanımlı oran yüzde 40 seviyesine yükseldi.
136 AYIN REKORU
DİSK-AR, TÜİK verilerinden hareketle yaptığı hesaplamalara göre, mevsimsel etkilerden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısının Nisan 2025 itibarıyla 12 milyon 996 bin kişi olduğunu belirtti. 3 milyon kişiyi kapsayan yüzde 32,2’lik geniş tanımlı işsizlik oranı, 2014 Ocak ayından bu yana en yüksek düzeye ulaşmış durumda. Nisan 2025’te açıklanan bu oran, son 136 ayın rekorunu kırdı.
DURUM PANDEMİDEN BİLE KÖTÜ
Pandemi döneminde geniş tanımlı işsiz sayısının en fazla olduğu Ocak 2021’de dar tanımlı işsizlik oranının yüzde 12,3 ve işsiz sayısının 3,9 milyon olduğu bilgisine yer veriliyor. Raporda, “Bu dönemde geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 29, geniş tanımlı işsiz sayısı ise 10,5 milyondu. Nisan 2025 itibarıyla geniş tanımlı işsiz sayısı, pandeminin en yüksek olduğu dönemin 2 milyon 527 bin kişi üstünde hesaplandı” ifadelerine yer verildi.
GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK 1 YILDA 2 MİLYON KİŞİ ARTTI
Rapor, 2025 Nisan ayındaki geniş tanımlı işsizlik oranının hem yıllık hem de aylık olarak ciddi bir artış yaşadığını gösterdi. Nisan 2024’te yüzde 27,4 olan geniş tanımlı işsizlik oranı, Mart 2025’te yüzde 28,8’e çıktı ve Nisan 2025 itibarıyla yüzde 32,2’ye yükseldi. Aynı dönemde geniş tanımlı işsiz sayısı da artış gösterdi. Nisan 2024’te 10,8 milyon olan geniş tanımlı işsiz sayısı, Mart 2025’te 11,8 milyon, Nisan 2025’te ise 13 milyona ulaştı. Bu gelişmeler, bir yıllık artışın 2 milyon 229 bin, aylık artışın ise 1 milyon 240 bin kişi olduğunu ortaya koydu.
DAR TANIMLI İŞSİZLİK DE YÜKSELİYOR
Raporda, uzun zamandır TÜİK verilerinde düşüş eğilimi gösteren dar tanımlı işsiz sayısında da artış gözlemlendiği belirtiliyor. Son bir yıl içinde dar tanımlı işsiz sayısının 21 bin kişi, son bir ayda ise 200 kişi arttığı ifade ediliyor. Ayrıca, dar tanımlı işsizlik oranının aylık bazda yüzde 0,6 puan yükseldiği bilgisine de yer verildi.
İŞSİZLİKLE MÜCADELE ÖNERİLERİ
DİSK-AR, işsizlikle mücadele için çeşitli önerilerde bulundu:
- “Herkesin çalışması için, herkesin daha az çalışması” ilkesine uygun olarak haftalık çalışma süresi, gelir kaybı olmaksızın 37,5 saate, fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı ise 90 saate düşürülmelidir.
- Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) “insana yaraşır iş” yaklaşımı çerçevesinde herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalıdır.
- İş Yasası’nın 25/II. Maddesi yeniden düzenlenmeli ve keyfi işten çıkarmaların önüne geçilmelidir.
- İşsizlik sigortası ödeneği koşulları ve miktarı iyileştirilmelidir.
- İşsizlik Sigortası Fonu’nun amaç dışı kullanımı son bulmalı ve işverenlere yönelik teşvik ve destekler kaldırılmalıdır.
- Kamu istihdamının artırılması, güvencesiz çalışma biçimlerinin yerine kadrolu ve güvenli istihdamın sağlanması büyük önem taşımaktadır. Kamu girişimleri ve hizmetleri, istihdam yaratacak şekilde yeniden gözden geçirilmeli ve kamu personeli açığı derhal kapatılmalıdır.
- İşbaşında eğitim uygulamaları, çırak, stajyer, kursiyer ve bursiyerlerin ucuz işgücü deposu olarak kullanılmasına son verilmelidir.
- Uluslararası çalışma normları doğrultusunda, herkese en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalıdır.
- Sendikal hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması, sendikal barajların kaldırılması ve herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
- Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğinin azaltılması için işgücü piyasasındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, ev içi bakım hizmetlerinin devlet tarafından nitelikli, yaygın ve ücretsiz bir biçimde sağlanması gerekmektedir.
