Tansiyon krizi nedir?
Tansiyonun tehlikeli yüksek değerlere çıkması ve bu duruma bağlı belirtilerin ortaya çıkması, tıbbi literatürde “hipertansif kriz” olarak adlandırılmaktadır. Bu kritik eşik genellikle 180/110 mmHg olarak kabul edilir. Ancak, her yüksek tansiyon durumu kriz anlamına gelmez. Önemli olan, tansiyonun aniden yükselmesi ve bunun vücutta hasar yaratmaya başlamasıdır. (Kaynak: American Heart Association – Hypertensive Crisis Overview)
Krizle birlikte hangi belirtiler olur?
Aşağıda sıralanan belirtiler, yüksek tansiyonun organlara zarar vermeye başladığını gösterir:
– Baş dönmesi.
– Göğüs ağrısı veya baskı hissi.
– Görmede bulanıklık veya çift görme.
– Konuşma bozukluğu, kafa karışıklığı.
– Bulantı, kusma.
– Burun kanaması.
– Nefes darlığı.
– Bacaklarda şişlik.
Bu belirtilerle birlikte tansiyonun yüksek olması acil bir durumu işaret eder ve derhal hastaneye başvurulması gerekmektedir. (Kaynak: Mayo Clinic – Signs of Hypertensive Emergency)
Kriz anında ne yapılmamalı?
Tansiyon krizinde yapılan en yaygın hatalar şunlardır:
1. Tansiyonu aniden çok hızlı bir şekilde düşürmeye çalışmak.
2. Başkasına ait tansiyon ilacını kullanmak.
3. Şekerli veya tuzlu gıdalarla tansiyonu dengelemeye çalışmak.
4. Üst üste ilaç almak.
5. Yatar pozisyonda uzun süre kalmak.
6. Ağrı kesici veya sakinleştirici ilaç almak.
7. Durumu önemsemeyip beklemek.
Kriz sırasında bu hataların yapılması, inme ya da kalp krizi riskini artırabilir. (Kaynak: Cleveland Clinic – Hypertensive Urgencies and Emergencies)
Krizde bilgi panikten daha etkilidir
Tansiyon krizinde en etkili müdahale, paniğe kapılmadan ne yapılacağını bilmektir. Her yüksek değer kriz olarak değerlendirilmemelidir; ancak belirtilerle birlikte yüksek tansiyonun görmezden gelinmemesi gerekmektedir. Doğru ev takipleri, hastaneye zamanında başvuru ve ilaç düzeninin devamlılığı hayati önem taşır.
Tansiyonu ölçmek ve yorumlamak önemlidir
Bazı hastalar 180/100 mmHg gibi bir değerde hemen panik yaparken, bazıları 200/110 mmHg değerini “bana bir şey olmaz” diyerek hafife alır. Ancak vücut her yükselişi tolere edemez ve kriz eşiği kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bu nedenle sayı kadar belirtiler, hız, eşlik eden hastalıklar ve önceki ölçüm değerleri de dikkate alınmalıdır. (Kaynak: ESC Hypertension Guidelines – Risk Stratification Tools)
Tansiyonu evde nasıl düşürebiliriz?
Ani tansiyon yükselmelerinde panik yapmadan aşağıdaki adımlar izlenebilir:
– Yavaş ve derin nefes almak.
– Karanlık ve sessiz bir odada dinlenmek.
– Kol veya bacakları sıcak tutmak.
– Gerekirse, doktorun önerdiği “gerektiğinde alınacak” ilaçları kullanmak.
– Tansiyonu 30 dakika sonra tekrar ölçmek.
Ancak hiçbir durumda tansiyonu bir anda 40-50 puan düşürmeye çalışmak doğru değildir, bu durum beyin ve kalp için risk oluşturabilir. (Kaynak: Harvard Health – Safe Blood Pressure Lowering at Home)
Evde hangi durumlarda beklenebilir?
Eğer tansiyon 160–170/95–100 mmHg civarında ve hasta belirtiler göstermiyorsa, evde kontrollü bir takip yapılabilir.
– Sessiz bir odada oturmak.
– Ayakları uzatarak dinlenmek.
– Daha önce verilen ilacı almak.
– 30 dakika sonra tekrar ölçüm yapmak gibi adımlarla durum izlenebilir. Ancak belirtiler ortaya çıkarsa veya tansiyon 180’in üzerine çıkarsa, beklemek tehlikeli olabilir. (Kaynak: European Society of Cardiology – Home Monitoring Protocols)
Kriz riskini artıran faktörler nelerdir?
– Tansiyon hastası olup ilaçlarını aksatan bireyler.
– Yoğun stres, kaygı veya korku atakları yaşayanlar.
– Uykusuzluk, ağrı ve sıvı kaybı yaşayan kişiler.
– Aşırı tuz, kafein veya alkol tüketimi.
– Böbrek hastalığı veya kalp yetersizliği olan bireyler.
Bu kişilerde tansiyon ani dalgalanmalara daha açıktır. Dolayısıyla kriz durumu, sadece “tansiyon hastası” olanlar için değil, tansiyonunu ihmal eden herkes için bir tehdit oluşturabilir. (Kaynak: National Institutes of Health – Hypertensive Crisis Risk Factors)
