Tansiyon ilacına ne zaman başlanmalı?
Tansiyon tedavisinde ilaç başlangıcı için genellikle 140/90 mmHg değeri bir eşik olarak kabul edilmektedir. Ancak, eğer hastada böbrek rahatsızlığı, şeker hastalığı veya kalp-damar hastalığı mevcutsa, hedef değerler daha düşük bir seviyeye çekilir: 130/80 mmHg. Hatta tansiyon 135/85 mmHg seviyelerinde bile tedaviye başlanması gerekebilir. Burada önemli olan, yalnızca tansiyonun düşürülmesi değil, aynı zamanda organ hasarının önlenmesidir. (Kaynak: European Society of Hypertension – Treatment Thresholds in 2023 Guidelines)
Yan etkiler neden farklıdır?
Aynı tansiyon ilacını kullanan iki hastanın deneyimleri farklılık gösterebilir. Bu farklılıkların sebepleri arasında şunlar yer alır:
– Genetik yapı.
– Yaş.
– Karaciğer ve böbrek metabolizması.
– Eşlik eden hastalıklar.
İlacın vücutta nasıl etki ettiğini etkileyen bu faktörler, bazı hastalar için “çok iyi gelen” bir ilacın, diğer hastalarda ciddi sorunlara yol açmasına neden olabilir. (Kaynak: Harvard Health – Variability in Medication Response)
İlaçlar cinselliği etkiler mi?
Bazı tansiyon ilaçları, cinsel isteksizlik veya sertleşme sorunları gibi yan etkilere yol açabilir. Özellikle eski nesil beta blokerler bu konuda olumsuz bir üne sahiptir. Yeni nesil ilaçlar ise bu yan etkileri azaltmaya yönelik geliştirilmiştir. Ancak, eğer bu tür şikayetler mevcutsa, hastanın durumu mutlaka doktorla paylaşılmalıdır. Çözüm, ilacı kesmek değil, alternatif bir tedaviye geçmektir. (Kaynak: Journal of Sexual Medicine – Antihypertensives and Sexual Side Effects)
İlaçlar kime göre seçilir?
Her hastanın tansiyon profili birbirinden farklıdır. Bazı bireyler gece tansiyonunu yüksek yaşarken, bazılarında nabız da yükselebilir.
Ayrıca, aşağıdaki faktörler de ilaç seçiminde etkili olmaktadır:
– Yaş
– Kilo
– Eşlik eden hastalıklar
– Kullanılan diğer ilaçlar
– Böbrek fonksiyonu gibi birçok etken, hangi ilacın en uygun olduğunu belirler. (Kaynak: American Heart Association – Patient-Centered Therapy in Hypertension)
İlacın dozu sabit midir?
Hayır, tansiyon ilaçları genellikle düşük dozlarla başlar. Eğer bu doz yetersiz kalırsa, artırma veya başka bir ilaç grubunun eklenmesi söz konusu olabilir. Birçok hasta, kombine tedavi yöntemleri kullanmaktadır; örneğin beta bloker ve diüretik kombinasyonu. Ancak, fazla ilaç kullanımı her zaman daha fazla etki anlamına gelmez; her ilacın kendine has riskleri bulunmaktadır. (Kaynak: Cleveland Clinic – Titration Strategy in Hypertension Therapy)
Tansiyon düşürücü ilaçlar yaşam boyu mu kullanılır?
Çoğu hastada bu durum geçerlidir. Hipertansiyon genellikle kronik bir hastalık olarak kabul edilir. Ancak bazı bireylerde yaşam tarzı değişiklikleri ile ilaç dozları azaltılabilir. Hatta bazı hafif vakalarda ilaç kullanımı tamamen sonlandırılabilir.
Bu tür kararlar ise mutlaka doktor kontrolünde alınmalıdır. Rastgele ilaç kesmek, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. (Kaynak: ESC Position Paper – Withdrawal of Antihypertensive Therapy)
İlacın ismi değil, hastanın durumu önemlidir.
Tansiyon tedavisinde standart bir reçete bulunmamaktadır. Aynı ilacı herkes kullanamaz. Doğru ilacın, doğru hasta için ve doğru zaman diliminde değerlendirilmesi gerekmektedir. Hekim ile açık bir iletişim kurmak, yan etkilerin bildirilmesi ve sabırlı bir takip, tedavi sürecinde başarıyı artırır.
‘İlaç kullanıyorum ama tansiyonum düşmüyor’
Tansiyonun düşmemesinin üç ana nedeni olabilir:
1. Uyumsuzluk: Hasta ilacı düzenli kullanmamış olabilir.
2. İkincil hipertansiyon: Altta yatan başka bir hastalık söz konusu olabilir (örneğin böbrek damar tıkanıklığı).
3. Dirençli hipertansiyon: Üç farklı ilaç kullanılmasına rağmen tansiyon kontrol altına alınamıyordur.
Böyle durumlarda, ilaç dozunun gözden geçirilmesi yerine, hastalığın değerlendirmesine odaklanmak daha faydalı olacaktır.
(Kaynak: NIH – Resistant Hypertension Clinical Review)
En sık kullanılan 5 tansiyon ilacı
1. ACE inhibitörleri (örnek: ramipril, enalapril): Damarları gevşeterek kalp ve böbrek hastalıklarında tercih edilen ilaçlardır. En yaygın yan etkisi kuru öksürüktür.
2. Beta blokerler (örnek: metoprolol, bisoprolol): Kalp hızını yavaşlatma etkisi vardır. Kalp krizi geçirenler ve çarpıntı yaşayanlar için önerilir. Yorgunluk ve cinsel isteksizlik gibi yan etkileri olabilir.
3. Diüretikler (örnek: hidroklorotiyazid): Vücuttaki fazla tuz ve sıvıyı atarak etkili olur. Özellikle yaşlı bireylerde ve tuz hassasiyetinde faydalıdır. Elektrolit kaybı ve sıklıkla gece idrara çıkma gibi problemler yaşanabilir.
4. Kalsiyum kanal blokerleri (örnek: amlodipin): Damar düz kaslarını gevşeterek etki gösteren en yaygın ilaç grubudur. Ayakta ödem ve baş ağrısı yapabilir.
5. ARB’ler (örnek: valsartan, losartan): ACE inhibitörlerine benzerler fakat öksürük yapmazlar. Genç hastalarda sıkça tercih edilmektedir.
(Kaynak: Mayo Clinic – Antihypertensive Drug Classes and Effects)
Yarın
– Tansiyon krizi nedir?
– Hangi değerler acil risk taşır?
– Evde müdahale ne zaman yapılmalı, ne zaman acile gidilmeli?
– Kriz anında yapılan yaygın 7 hata nedir?
