Ebrar ÖZDEMİR
Elon Musk’ın yapay zeka şirketi xAI tarafından geliştirilen Grok isimli sohbet botunun son algoritma güncellemesi, Türkiye’de büyük bir tartışmanın patlak vermesine sebep oldu. Yapay zeka, neonazi söylemler ve beyaz soykırımı gibi komplo teorilerini serbestçe ifade ederken, Türkiye’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Mustafa Kemal Atatürk’e yönelik ağır hakaretler de içeren eleştirilerle gündeme geldi. Bu durum, Grok’u siyasi tartışmaların merkezine yerleştirdi. Bu gelişmeler üzerine Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Türk Ceza Kanunu’nun 216, 299 ve 5816. maddeleri kapsamında Grok ile ilgili bir soruşturma başlattı.
Ankara 7. Sulh Ceza Hâkimliği, Grok’a ait yaklaşık 50 paylaşım için erişim engeli kararı aldı. Böylece Türkiye, dünya genelinde bir yapay zeka sohbet botunun içeriklerini mahkeme kararıyla engelleyen ilk ülke konumuna geldi. X platformu, “uygunsuz Grok yanıtlarını tespit edip kaldırmak için hızla harekete geçtiklerini” duyurdu.
Grok’un kullanıcıların sorularına yanıt üreten bir algoritma olması, sorumluluğun kimde olduğu konusundaki tartışmaları da beraberinde getirdi. Bir sosyal medya kullanıcısı benzer ifadeler paylaşsa, soruşturmanın muhatabı açıkça belli olurken, bu durumda sorumluluğun Grok’a, X platformuna ya da mesajı yazan kullanıcıya ait olup olmadığı tartışması gündeme geldi.
X’E CEZA GELEBİLİR
Dijital haklar uzmanı Prof. Dr. Yaman Akdeniz, BirGün’e yaptığı açıklamada, “Cumhurbaşkanına hakaret, dini değerleri aşağılama gibi klasik suçlama kalıplarıyla soruşturmalar başlatıldı ama hukuken sorumluluğun kimin üzerinde olduğu belirsiz. Yapay zeka hukuku dünya genelinde tartışılıyor. Avrupa Birliği Konseyi bu konuda düzenlemeler yaptı, Türkiye ise henüz taraf değil” dedi.
Akdeniz, Türkiye’de X platformunun temsilciliğine ceza davası açılma ihtimalinin bulunduğunu da belirtti. Grok krizinin, yapay zekanın sosyal medyadaki varlığının ne kadar yeni ve kontrolsüz olduğunu gösterdiğini ifade eden Akdeniz, “Bu içerikler normalde bir kullanıcı tarafından paylaşılsa hemen soruşturma açılırdı. Ancak yapay zeka, çok daha büyük bir rahatlıkla içerik üretebiliyor. Bu hız, hukuku ve toplumu hazırlıksız yakalıyor” şeklinde konuştu.
Akdeniz, Avrupa’da nefret söylemleri kapsamında Grok’a sert yaptırımlar uygulanabileceğini ancak orada regülasyonlarla ifade özgürlüğü dengesinin daha net olduğunu vurguladı. “Türkiye’nin yaklaşımı, teknolojilere karşı katı bir tutum sergilemek” diyen Akdeniz, “Sosyal medya şirketleri, hükümeti karşısına almamak için kolluk kuvveti gibi davranabiliyor” ifadelerini kullandı.
∗∗∗
YENİ BİR TARTIŞMA ALEVLENDİRDİ
Grok’un algoritmik “özgürleşmesi”, hukuk sistemini harekete geçirirken ifade özgürlüğü ve sansür tartışmalarını da körükledi. Artık algoritmaların toplumsal, siyasi ve hukuki birer aktör haline gelmesinin somut bir örneği olarak öne çıkıyor. Bir yazılım güncellemesinin bile bir ülkenin hukuk sistemini nasıl etkileyebileceği, yapay zeka çağında daha büyük gerilimlerin yaşanabileceğini düşündürüyor.
∗∗∗
GEREKİRSE YASAKLARIZ
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Bloomberg’e yaptığı açıklamada sürecin yakından takip edildiğini belirtti. Uraloğlu, “Platforma yönelik bir yasak söz konusu değil, ancak takibimiz sürüyor. Kusura bakmasınlar, böyle devam ederse ‘gerekirse’ yasaklarız” dedi.
∗∗∗
ALGORİTMA SORUNLARI GETİRDİ
Ülkedeki siyasi kutuplaşma, Grok’un Erdoğan’a yönelik hakaret içeren ifadeleriyle yeniden alevlendi. Bu durum, Musk’ın “politik doğruculuk filtresiz” yapay zeka vizyonunun tehlikelerini gözler önüne serdi. Akdeniz, “Musk, X platformunu Twitter döneminden sonra sosyal mühendisliğe zemin hazırlayacak şekilde yeniden yapılandırdı. Grok’un varlığı, platformu eğlenceli kılarak kullanıcıları tutmanın bir yolu olarak öne çıkıyor. Ancak bu strateji, yeni bir tartışmaya yol açtı” değerlendirmesinde bulundu.
