Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in iki yıl boyunca uyguladığı ekonomi programının temel amacı, enflasyonu düşürmek olarak belirlenmişti. Şimşek, 4 Haziran 2023 tarihinde göreve başladığında, ortalama enflasyon oranı yüzde 39 seviyesindeydi. Bu süreçte, ücret artışları baskı altına alınarak vatandaşlara zorlu bir ekonomik tablo sunuldu.
Bugün tam iki yıl sonra, ortalama enflasyon yüzde 35,41 seviyesine indirilmiş durumda. Ancak Türkiye, enflasyon konusunda OECD ve G7 ortalamalarının 8-10 katı kadar yüksek bir seviyede. Venezuela ve Sudan gibi hiperenflasyon yaşayan ülkeler hariç, Arjantin, Türkiye’nin enflasyonunu geride bırakan tek ülke konumunda, yüzde 43’lük enflasyon oranı ile dikkat çekiyor.
ALIM GÜCÜ HANGİ SEVİYEDE?
Asgari ücret, Ocak ayında yapılan zamla 22 bin 104 liraya çıkartıldı. Ancak, yüzde 14,29’luk enflasyon nedeniyle reel olarak 3 bin liradan fazla bir değer kaybı yaşandı. Son beş ayda, dar gelirli vatandaşların ana gider kalemleri olan gıda, kira ve ulaşımda en yüksek artışlar gözlemlendi. Türk-İş verilerine göre, Mayıs ayı itibarıyla açlık sınırı 25 bin 92 lira, yoksulluk sınırı ise 81 bin 734 lira olarak belirlendi.
“ZAM YÜZDE 14 EKSİK YAPILMIŞTI”
DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, asgari ücretle ilgili sorularımızı yanıtlayarak şu ifadeleri kullandı:
“AKP hükümetinin uzun yıllardır sürdürdüğü ücret politikalarının bir sonucu olarak Türkiye, asgari ücretliler ülkesi haline geldi. Türkiye’nin bu durumdan kurtulması için, sendikalaşmanın önündeki engellerin kaldırılması şart. Asgari ücret, gerçek enflasyon karşısında kaybın telafi edildiği, işçinin ailesiyle birlikte geçinebildiği bir düzeyde belirlenmelidir. Yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı arasında, temmuz ayında asgari ücretin mutlaka artırılması gerekiyor. Hükümet ve işverenler karşı çıksa da, 2003 yılından bu yana asgari ücrete yılda iki kez zam yapılmıştır. Özellikle 2022 ve 2023 yıllarında, enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde asgari ücret iki kez artırılmıştır.
Asgari ücret, TÜİK’in resmi enflasyonu karşısında bile erimiş durumdadır. 1 Ocak’tan itibaren belirlenen 22 bin 105 TL asgari ücret, yüzde 30 artışla belirlenmiştir. Ancak 2024 yılı için öngörülen resmi enflasyon yüzde 44,4’tür. Bu durumda, asgari ücret başlangıçta 14.4 puan eksik belirlenmiş oldu. Tek başına yaşayan bir işçinin yaşam maliyeti ise 37 bin TL’nin üzerindedir. Eğer temmuz ayında, geçen yıl olduğu gibi bir artış yapılmazsa, asgari ücretin ve buna yakın ücretlerle geçinen milyonlarca işçinin ailesi açlıkla yüzleşmek zorunda kalacaktır.”
MUHALEFET NE DEDİ?
CHP, gerçekleştirdiği mitingler ve basın açıklamaları ile ara zam talebini sıkça dile getiriyor ancak henüz net bir rakam açıklamadı. İYİ Parti Lideri Müsavat Dervişoğlu, “Bugün en az 29 bin 850 TL olmalı, getirsinler teklifi destekleyelim” dedi.
DEM Parti’nin TBMM’ye sunduğu öneride, “İnsan onuruna yakışır bir yaşam için asgari ücretin ve en düşük emekli maaşının 39 bin TL’ye çıkarılmasını talep ediyoruz.” ifadeleri yer aldı.
CHP, lider düzeyinde ve Meclis’teki temsilcileri aracılığıyla ara zam talebini sık sık gündeme getiriyor. CHP Lideri Özgür Özel, “Temmuz ayı geldiğinde asgari ücrete yapılan zam TÜİK’e göre bile neredeyse ortadan kalkacak. Gerçek enflasyon rakamlarına baktığınızda, enflasyon canavarı asgari ücret zammını yuttu bile” diyerek küçük esnafı da gözeten bir zam yapılmasını talep etti. Özel ayrıca, “İktidara geldiğimizde asgari ücret 3 ayda bir otomatik zamlanacak” dedi.
DÖRT KİŞİ ÇALIŞIRSA YOKSULLUĞA ULAŞILIYOR!
Geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre gerçekleşen yüzde 15,09 enflasyon oranı ile emekli aylığı bin 183 TL eriyerek 12 bin 286 TL’ye, asgari ücret ise 3 bin 336 TL eriyerek 18 bin 769 TL’ye geriledi. İktisatçı Prof. Dr. Mustafa Durmuş, bu durumu şu şekilde değerlendirdi:
“TÜİK’in gerçeği yansıtmayan enflasyon oranları dikkate alındığında, aslında daha büyük bir kaybın yaşandığını söylemek mümkün. Yoksulluk sınırı açısından, tek bir asgari ücretin girdiği dört kişilik bir hane, yalnızca gıda harcamalarını bile karşılayamaz durumda. Dört kişilik bir ailenin yoksul sayılabilmesi için, tüm üyelerinin asgari ücret düzeyinde gelir elde etmesi gerekiyor.”
ERDOĞAN: SÖYLEDİM YA…
Hükümet yetkilileri, asgari ücrete ara zam talebi ile ilgili yıl boyunca çeşitli açıklamalarda bulundu. Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan, aylar önce “Vatandaşlarımızın satın alma gücünü korumak zorundayız. Enflasyonda düşüşün başladığını göreceğiz… Eğer bir aksilik olursa Temmuz ayında da tekrar asgari ücret artışı gündeme gelebilir” demişti. Haziran başında açıklama yapan AKP Grup Başkanı Abdullah Güler, “Maliye Bakanımız, Çalışma Bakanımız, Cevdet Yılmaz beyin başkanlığında bu konular değerlendirilecektir” ifadelerinde bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, grup toplantısının ardından asgari ücret sorusuna “Söyledim ya…” şeklinde yanıt verdi.
