Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Araştırma Merkezi (DİSKAR), “Türkiye’de Emeklilerin Durumu: Emekli Aylıkları, Emekli Sayıları ve Ayrılan Kaynaklar” başlıklı yeni bir rapor yayımladı. Bu raporda, emeklilerin giderek yoksullaştığı, çalışan emekli sayısının arttığı ve emeklinin ülke ekonomisinden aldığı payın azaldığı vurgulandı.
DİSK-AR raporu, DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu’nun katılımıyla Ankara’da gerçekleştirilen “Emekli Buluşması” etkinliğinde sunuldu. Raporda, Türkiye’nin Avrupa’da en yüksek emekli nüfusuna sahip üçüncü ülke olduğu belirtildi. Çerkezoğlu, emeklilerin haklarının genişletilmesi amacıyla şu talepleri dile getirdi:
Emekli aylıkları, en az asgari ücret seviyesine çıkarılmalı. İntibak yasası çıkarılmalı ve mevcut adaletsizlikler ortadan kaldırılmalı. Aylıklar, yalnızca enflasyona göre değil, ekonomik büyümeden de pay alacak şekilde yeniden düzenlenmeli. Ayrıca, emeklilerin örgütlenme ve sendikalaşma hakları tanınmalıdır.
Rapordaki verilere göre, 2003 yılında asgari ücretin yüzde 36 üzerinde olan ortalama emekli aylığı, bugün asgari ücretin yüzde 22 altına düşmüştür. 2002 yılında ortalama emekli aylığının kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranı yüzde 46.4 iken, bu oranın 2025’te yüzde 29’a gerilemesi bekleniyor. Avrupa Birliği ülkelerinde emekli aylığı ve hak sahiplerine yapılan ödemelerin GSYH içindeki payı ortalama yüzde 9.8 iken, Türkiye’de bu oran yalnızca yüzde 3.7 seviyesindedir.
2002 yılında yüzde 36.6 olan çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı, Aralık 2024 itibarıyla yüzde 65.7’ye yükseldi.
NÜFUS PAYI ARTIYOR
Emekliler ve hak sahiplerinin toplam nüfus içindeki payı yüzde 18.5’e ulaşmış durumda. Ancak buna karşın, bütçeden emekli aylığı ve sağlık harcamalarına ayrılan kaynak 2024 itibarıyla yüzde 6.7’ye kadar gerilemiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) prim gelirleri 2002 yılından bu yana 189.6 kat artarken, emekli aylığı ve sağlık ödemeleri yalnızca 150 kat artmıştır. DİSKAR, bu durumu, “SGK’nin mali dengesi emeklilerin yoksullaşması pahasına düzeldi” şeklinde değerlendirdi.
‘EMEKLİ PAZAR SONRASI ATIK TOPLUYOR’
Emekli ve Emekçiler Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Gönül Boran, emeklilerin içinde bulunduğu durumu Cumhuriyet’e değerlendirdi. Boran, “Kaynakların nerelere aktarıldığını çok iyi biliyoruz” diyerek önceki kuşak emeklilerinin ev ve araba satın alabilme imkanına sahipken, günümüz emeklisinin insanca yaşama hissinden uzak olduğunu belirtti. “Şatafat içerisinde yaşayan siyasetçilere, 3-5 yerden maaş alanlara hakkımızı helal etmiyoruz. ‘Bize kölesiniz, bizim yaşantımıza hizmet edeceksiniz’ diyen siyaset anlayışını kabul etmiyoruz. Avrupalı emekli dünyayı gezerken, bizim emeklilerimiz pazar sonrası atık topluyor, market market dolaşıp ucuz ürün arıyor. Erken seçim olmasını istiyoruz” ifadelerini kullandı.
‘SEFALETE ALIŞMAYACAĞIZ’
Tüm Emeklilerin Sendikası Genel Başkanı Zeynel Abidin Ergen de, “Sefalete alışmayacağız” diyerek emeklilerin kayıplarını telafi etmenin ötesinde, sefaletin kalıcı hale getirildiğini belirtti. Ergen, “Memurlara verilen seyyanen artış, tüm emeklilere de verilmelidir. Mevcut Sosyal Sigortalar Kanunu kaldırılmalı ve yeni bir düzenleme yapılmalıdır. 25-30 yıl çalışmış bir emeklinin en düşük aylığı, yeni işe girmiş memur maaşına eşitlenerek kademelendirme yapılmalıdır. Emekli sendikaları yasal düzenlemeye kavuşturulmalıdır” dedi.
