Bilge Su YILDIRIM
Rize’de, Çayeli Okumuş Çay Fabrikası önünde çay üreticileri uzun kuyruklar oluşturdu. Üreticiler, çaylarını kamyonetlerle fabrikaya getirerek zararına satış yapmak zorunda kaldıklarını dile getirdi. Çaykur’a uygulanan kota sınırlaması ve Türkiye Tarım Kredi Kooperatifi’nin özel fabrikalarla ortaklık kurarak fiyatları düşük tutması nedeniyle çaylarını satamadıklarını belirten üreticiler, “Çiftçiye gösterilen saygının tablosu bu işte!” diyerek tepkilerini ifade etti.
NE ÇAYKUR’A NE DE ÖZELE VEREBİLİYORSUN
Çay üreticisi Barış Pirim, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın Rize ziyareti sonrası Çaykur’un günlük çay kotasını düşürdüğünü hatırlatarak şu açıklamalarda bulundu:
“Biz çay üreticilerinin çay verebildiği esas yer kamu, devlet yani Çaykur. Ancak kotadan dolayı Çaykur’a istediğimiz kadar çay veremiyoruz. Özel sektör, bizlerin mecbur kaldığını bildiği için neredeyse yok fiyatına alım yapıyor. Çay üreticisi, bu iki seçenek arasında bir tercih yapmak zorunda kalıyor. Tarım Kredi Kooperatifi’ne çay vermek istiyoruz, fakat o da burada özel çay fabrikalarını kiraladığı için yine yok fiyatına vermek durumunda kalıyoruz. Okumuş Çay Fabrikası, Kooperatifin kiraladığı bir tesis. Bize, ‘Bugün çayınızı getirin, Kooperatif alım yapacak’ denildi. Ancak geldiğimizde, ‘Bugün almıyoruz, ya çayın yarısını kuru olarak alır ve paranın yarısını da kasımda yatırırız, ya da 20 Haziran’da brüt 20 liradan alırız’ denildi. Enflasyon ortamında, kasımda alacağımız para eriyip gidecek. Brüt 20 lira ise yok pahasına vermek demek, emeğimizin karşılığı yok oluyor.”
Pirim, 20 Haziran’da brüt 20 lira ödemeyi kabul etmek zorunda kaldıklarını vurgulayarak, “Gerçekten zor bir iş yapıyoruz. Sabah 4’te tarlaya gidip akşam 6’da dönüyoruz. Bu şartlar altında emeğimizin karşılığını alamıyoruz. Çiftçinin, çay üreticisinin hak ettiği bu değil.” şeklinde konuştu.
TABAN FİYATA DA UYULMUYOR
Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Arslan, özel firmaların üreticiden taban fiyatın altında çay aldığını belirterek, “Çay Kanunu” çıkarılmadığı sürece bu sorunların devam edeceğini ifade etti. Çay sektöründeki alışılagelen sorunların bu yıl daha yoğun bir şekilde yaşandığını vurgulayan Arslan, “Makineli tarım işsizlik sorununu en aza indirdi, fakat hızlı hasat, sektörde tıkanıklığa yol açmış durumda.” dedi. Çaykur’un yaş çay işleme kapasitesinin 9 bin 200 ton, özel sektörle birlikte toplam işleme kapasitesinin ise 16 bin ton olduğuna dikkat çeken Arslan, üreticinin 25 bin tonun üzerinde hasat yaptığını belirterek şu ifadeleri kullandı: “Taban fiyatının altında önemli derecede fiyat düşüklüğü yaşıyoruz. Üreticilerimizin yoğun hasat yapması nedeniyle oluşan bu durumu fırsata çeviren özel sektör, taban fiyatın altında, 18 liraya alım yapıyor. Özel sektör bu yığılmalar karşısında düşük fiyattan alım yapmaya devam ettiği sürece hem kalitesiz çay üreteceğiz hem de sektör tıkanmış hale gelecek. Eğer kendi planlamamızı yapmazsak, fırsatçılara kapı açmış olacağız.”
