Bolivya, Güney Amerika’nın iç kesimlerinde, mayıs ayı verilerine göre yıllık enflasyon oranının yüzde 18,46 seviyesine yükseldiğini duyurdu. Nisan ayındaki yüzde 15,01’lik oran, ülkenin ekonomik durumunun ne denli kötüleştiğini gözler önüne seriyor. Resmi rakamlar, mevcut krizin boyutunu açıkça ortaya koyarken, uzmanlar fiyat artışlarının halk için katlanılmaz hale geldiğini ifade ediyor.
Hayat pahalılığına bağlı olarak, başkent La Paz ve kırsal bölgelerde büyük çaplı protestolar patlak verdi. Otoyol kapatmaları, kamyon taşımacılığının durmasına neden olurken, şehirlerde mal kıtlığı da artış gösterdi. Sosyal gerilim ise her geçen gün daha da tırmanıyor.
‘EKONOMİ ÇÖKTÜ, İNSANLAR GÖÇ ETMEK İSTİYOR’
Ekonomik krizin toplumsal etkileri giderek derinleşiyor. Küçük işletme derneği başkanı Carlos Bolaños, “Ekonomi çöktü. İnsanlar göç etmek istiyor” diyerek halkın yaşadığı çaresizliği dile getirdi.
Bu krizin bir yansıması olarak göç etme arzusu artmış durumda. Tekstil atölyesi sahibi Eddy Jarro, “Belki Arjantin’e giderim. Orada dolar olduğunu duydum” şeklinde göç planlarını paylaştı. Bu durum, Bolivyalıların komşu ülkelere olan ilgisinin arttığını gösteriyor.
Dikkate değer bir diğer unsur ise Arjantin’in yakın geçmişte benzer bir enflasyon krizi yaşamış olması. Arjantin’de yıllık enflasyon, 2024 Nisan’ında yüzde 292,2 seviyesindeydi. Ancak, Mayıs 2025’te açıklanan son veriler, enflasyonun 13 ay içinde yüzde 85,1 düşerek yüzde 43,5 seviyesine gerilediğini ortaya koydu. Bu dramatik azalma, komşu ülkenin ekonomik istikrar kazandığını ve dünya piyasalarına güven verdiğini gösteriyor.
TÜİK VE ENAG ARASINDAKİ FARK DAHA YÜKSEK!
Türkiye’de ise enflasyonla mücadele farklı bir seyir izliyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in 4 Haziran 2023’te göreve başlamasıyla enflasyon yüzde 38,21 seviyesindeydi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın açıkladığı verilere göre, Mayıs ayı enflasyonu yıllık yüzde 35,41 seviyesine geriledi. Böylece son iki yılda enflasyon sadece yüzde 2,8 azalmış oldu.
Bu süreçte politika faizi, yüzde 8,5’ten yüzde 50’ye kadar yükseldi ve son toplantıda yüzde 46 olarak belirlendi.
Ancak bu rakamlar kamuoyunda tartışmalara neden oluyor. Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) verilerine göre, Mayıs ayında enflasyon aylık yüzde 3,66 artarken, yıllık oran ise yüzde 71,23 oldu. Bu durumda, TÜİK ile ENAG arasındaki enflasyon farkı yüzde 35,82’ye ulaştı. Bolivya’da halkı ülkeyi terk etmeye iten enflasyon oranı yüzde 18,46 iken, Türkiye’deki bu farkın katlanarak büyümesi dikkat çekiyor.
Bu gelişmelere rağmen, Bakan Şimşek yaptığı açıklamada, enflasyon beklentilerindeki iyileşmenin sürdüğünü belirtti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Haziran ayı Piyasa Katılımcıları Anketi sonuçlarını değerlendiren Şimşek, sosyal medya hesabında “Dezenflasyon sürecinde kritik öneme sahip enflasyon beklentilerindeki iyileşme devam ediyor. Uyguladığımız bütüncül politikaların sonucu olan bu iyileşmenin sürmesi oldukça önemlidir” ifadelerini kullandı. Şimşek, yürüttükleri programı uygulamaya devam edeceklerini de vurguladı.
ERDOĞAN ‘GİDİYORLARSA GİTSİNLER’ DEMİŞTİ
Bolivya’daki halkı göçe zorlayan ekonomik koşullar, Türkiye’de de benzer bir durumun yaşandığını gösteriyor. Hayat pahalılığı ve zorlu çalışma şartları nedeniyle Türkiye’de eğitimli kesim, özellikle doktorlar, son yıllarda yurtdışına yerleşmiş durumda.
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 8 Mart 2022 tarihinde Kadın Muhtarlar Toplantısı’nda yurtdışına gitmek isteyen doktorlara “Gidiyorlarsa gitsinler, buralar boş kalmaz” ifadelerini kullanmıştı. Açıklanan son verilere göre, daha iyi çalışma şartları, yaşam ve maaş umuduyla son 12 yılda yurtdışına göç eden hekim sayısı 15 bini aşmış durumda.
Ayrıca, Bolivya Bolivianosu son 5 yılda dolar karşısında yüzde 0,15 değer kaybederken, Türk Lirası’ndaki değer kaybı ise yüzde 82,98’e ulaştı. 22 Haziran 2020’de 1 ABD Doları 6 lira 85 kuruşa denk gelirken, bu değer bugün 39 lira 74 kuruşa yükseldi.
