Bazı bireylerin cömertliği ön planda tutarken, bazılarının yardım etme konusunda zorluk çekmesinin ardındaki nedenler merak konusu. Almanya’daki Düsseldorf Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen ve Güney Afrika, Hollanda ile İsviçre’den bilim insanlarının katılım sağladığı uluslararası bir çalışma, bu karmaşık soruya nörobilimsel bir yanıt sunuyor.
Ulusal Bilimler Akademisi Bildirileri (PNAS) dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, sosyal davranışlarımızı şekillendiren temel alan, beynin bazolateral amigdala adı verilen yapısı. Bu bölgedeki hasar, bireylerin özellikle yabancılarla olan ilişkilerinde daha bencil davranmalarına neden olabiliyor.
Cömertlik sinyali bu bölgeden geliyor
Araştırmacılar, nadir görülen Urbach-Wiethe hastalığına sahip bireyler üzerinde incelemeler gerçekleştirdi. Bu genetik bozukluk, bazolateral amigdalayı etkileyerek diğer beyin bölgelerine zarar vermeden devam ediyor. Dünyada yaklaşık 150 vaka ile sınırlı olan bu hastalık, özellikle Güney Afrika’nın Namaqualand bölgesinde sıkça karşılaşılıyor.
Bu bireylerin sosyal karar alma yeteneklerini değerlendirmek için “diktatör oyunu” adı verilen bir ekonomik deney uygulandı. Katılımcılardan, sahip oldukları parayı akrabalarına, tanıdıklarına, komşularına veya yabancılara dağıtmaları istendi.
Deney sonuçları dikkat çekici bir tablo ortaya koydu: Urbach-Wiethe hastalığına sahip bireyler, ailelerine ve yakınlarına karşı sağlıklı bireyler kadar cömert davranırken, yabancılara karşı belirgin bir şekilde daha az paylaşımda bulunuyorlardı.
Bazolateral amigdala: Beynin sosyal düzenleyicisi
Çalışmanın başyazarı Dr. Luca M. Lüpken, bulguların bazolateral amigdalanın sosyal ilişkilerde hayati bir rol oynadığını vurguladığını ifade ediyor. Lüpken, “Amigdala kişiyi doğrudan cömert ya da bencil yapmaz” diyerek, şu şekilde devam ediyor:
“Karşımızdaki kişinin kim olduğuna bağlı olarak, ne zaman ve ne ölçüde sosyal jestler yapacağımızı belirler. Bu yapı olmadan insanlar yalnızca güçlü duygusal bağları olan kişilere karşı cömert davranabilir.”
Yani, beynin bu küçük bölgesi, ilişkilerimizdeki yakınlık düzeyine göre cömertlik oranımızı ayarlayan bir “sosyal filtre” işlevi görüyor.
Beyindeki minicik bir alan, büyük sosyal etkiler
Bu araştırma, beyin yapılarının sosyal davranışlar üzerindeki etkisini açık bir biçimde gözler önüne seriyor. Empati, paylaşım ve fedakarlık gibi değerlerin yalnızca karakter meselesi olmayıp, aynı zamanda nörolojik bir temele dayandığını gösteriyor. Cömertliğimizin kaynağı sadece kalbimiz değil; amigdalamız da bu denklemin önemli bir parçasını oluşturuyor.
